Chuyện kể rằng trong một gia đình nọ, người cha rất buồn vì những đứa con của ông, tuy là anh em một nhà như lúc nào cũng ghen ghét, đố kị nhau. Một ngày, người cha ốm nặng, trước khi qua đời ông gọi những đúa con của mình lại và giao cho chúng một bó đũa rồi bảo chúng bẻ cả bó đũa ấy. Những người con loay hoay mãi nhưng vẫn không thể làm gì được. Lúc này ông mới lấy từng chiếc đũa ra và bẻ một cách dễ dàng. “Không thể bẻ đũa cả nắm”. Những người con cúi đầu, thấm thía bài học về tình đoàn kết.
Câu chuyện dân gian được đúc kết thành câu thành ngữ tuy giản dị nhưng mang ý nghĩa giáo dục rất lớn. Nó bắt nguồn từ một sự thực trong đời sống. Giống như việc những con sếu khi bay theo đàn hình mũi tên thì có thể tiết kiệm được sức lực và giúp đỡ nhau khi cần thiết; những con kiến cùng nhau khênh con mồi to hơn nó rất nhiều lần về tổ; con ong xây dựng được những công trình kiến trúc vĩ đại...; một bó đũa được tạo nên từ nhiều cây đũa sẽ làm thành một khối vững chắc, khó lay chuyển. Những chiếc đũa đứng một mình thì có vẻ mỏng manh, yếu ớt nhưng khi xếp cạnh nhau, song song, trợ lực cho nhau, là một thách thức cho bất cứ ai muốn phá tan cái khối thống nhất cứng cáp ấy. Mỗi chiếc đũa, khi đặt trong bó đũa đã trở thành một phần của một khối thống nhất. Nếu như việc tác động lực vào một chiếc đũa duy nhất khiến cho nó dễ dàng bị biến dạng thì khi ở trong một khối, khi cái này đã là điểm tựa của cái kia, đó là một việc làm không hề đơn giản. Câu thành ngữ nhận định “không thể bẻ đũa cả nắm” là muốn khẳng định đến tính tuyệt đối sức mạnh của chúng khi đặt trong một khối thống nhất, một sức mạnh tổng hợp, vững chãi. Câu chuyện về bó đũa nhưng lại có ý nghĩa giáo dục thật lớn.
Triết học chỉ ra rằng con người tồn tại trong các mốì quan hệ, không có con người cá nhân, cá thể. Mỗi người không thể tồn tại một mình mà không liên quan với những người xung quanh. Các mối quan hệ đó lại phát triển theo các chiều hướng phức tạp khác nhau. Trong đó mối quan hệ mang tính thân thiện, tương trợ lẫn nhau giữa con người là mối quan hệ quan trọng và cần thiết nhất. Trong một cộng đồng người, tình đoàn kết giúp bồi dưỡng và phát triển mối quan hệ theo chiều hướng tốt đẹp này. Tình đoàn kết là sự yêu mến, gắn bó giữa người với người, kết thành một khối thống nhất, cùng hoạt động vì một mục đích chung. Tình đoàn kết mang đến cho tập thể sức mạnh tổng hợp, vượt qua mọi khó khăn trở ngại. Hồ Chí Minh xưa đã từng rất quan tâm đến vấn đề này. Người kêu gọi nhân dân ta: “Đoàn kết! Đoàn kết! Đại đoàn kết! Thành công! Thành công! Đại thành công!”. Sức mạnh của tinh thần đoàn kết cũng được khẳng định trong các bài ca hết sức gần gũi của Người:
“Hòn đá to
Hòn đá nặng
Một người nhấc
Nhấc không đặng
Hòn đá to
Hòn đá nặng
Nhiều người nhấc
Nhấc lên đặng”.
Và thực tế những cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc đã là minh chứng hùng hồn cho chân lí ấy. Trước biết bao những thủ đoạn chia rẽ, tàn phá,... ác liệt của thực dân đế quốc, ngày ngày, từng đoàn xe thồ dân công vẫn lên đường vì khúc ruột miền Nam. Lớp lớp thế hệ Việt Nam vẫn “Lớp cha trước lớp con sau/ Đã thành đồng chí chung câu quân hành”. Tình đoàn kết đã giúp cho một dân tộc Việt Nam nhỏ bé, chiến thắng được những kẻ thù to lớn, xây dựng nên một hình ảnh Việt Nam thật đẹp trong lòng nhân dân thế giới.
Trong xã hội hiện đại, tinh thần đoàn kết vẫn giữ nguyên giá trị. Một dân tộc đoàn kết là một dân tộc đầy sức mạnh có thể vượt qua tất cả mọi phong ba bão táp, khẳng định vị thế của mình trên trường quôc tế. Không chỉ có vậy, đoàn kết còn giúp chúng ta có đủ sức mạnh để chống lại các âm mưu thù địch đang diễn biến phức tạp. Nếu không có tinh thần đoàn kết, thống nhất một lòng dưới sự lãnh đạo của Nhà nước và Đảng cộng sản thì những câu chuyện như ở Tây Nguyên, hay đồng bào Công giáo sẽ luôn là những mối đe dọa thường trực đến vận mệnh và khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Trong cuộc sống thường ngày, tình đoàn kết cũng giúp người ta sống tốt hơn, chan hoà với nhau hơn. Tục ngữ có câu: “Thuận vợ thuận chồng tát biển Đông cũng cạn” là vì lẽ đó. Gia đình đoàn kết thì cuộc sống hoà thuận, hạnh phúc. Hàng xóm láng giềng đoàn kết thì “Tối lửa tắt đèn có nhau”, giúp đỡ nhau vượt qua khó khăn. Bạn bè đoàn kết, giúp đỡ nhau trong học tập. Câu chuyện về những đôi bạn cùng tiến sẽ vẫn mang lại cho mọi người sự xúc động và cảm phục sâu sắc.
“Không thể bẻ đũa cả nắm”. Ý thức được điều này, mỗi chúng ta, một cá nhân, một phần trong tập thể, cần rèn luyện cho mình tinh thần đoàn kết. Gần gũi nhất là với những người đang sống xung quanh mình, cùng nhau vượt qua khó khăn. Đoàn kết với đồng bào mình, dân tộc mình, đoàn kết với bạn bè thế giới, để cuộc sống trên trái đất này ngày càng tốt đẹp hơn.
“Giọt nước chỉ hoà vào biển cả mới không cạn mà thôi”.