Trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam, chúng ta nhận thấy có biết bao lời ca dao bình dị. Nhưng hơn hết, có lẽ những câu ca dao về tình yêu gia đình, về sự son sắt thuỷ chung chính là những lời ca dao hay, dễ thương và rất tế nhị. Thông qua ca dao các nghệ sĩ dân gian của tầng lớp lao động muốn gởi gắm tâm tư tình cảm... Có thể là những tiếng than thân, những lời ca ngợi tình yêu quê hương, yêu gia đình. Cũng có thể là những lời hẹn ước, lời nhắn gửi và đề cao tấm lòng thuỷ chung như ca dao:
Rủ nhau xuống bể mò cua
Đem về nấu quả mơ chua trên rừng
Em ơi ! Chua ngọt đã từng
Non xanh nước bạc ta đừng quên nhau
Những câu ca về tình yêu đôi lứa, tình yêu vợ chồng được thể hiện hết sức tốt đẹp, tế nhị. Bài ca dao mở ra chính là hình ảnh lao động cần cù của những con người chân chất:
Rủ nhau xuống bể mò cua
Đem về nấu quả mở chua trên rừng.
Tuy hai câu đầu không nói đến một đối tượng cụ thể nào nhưng đã vẽ nên một bức tranh sống động về sinh hoạt của những người dân nghèo khổ. Bức tranh đó gợi lên trong chúng ta lời ca dao khác: Rủ nhau đi cấy đi cày
Hai tiếng rủ nhau nghe thật thân thiết, giúp chúng ta cảm nhận được sự đồng tâm hiệp lực cùng làm việc, sát cánh bên nhau. Hai câu đầu của bài ca dao, qua hình ảnh xuống bể, lên rừng của cuộc sống lao động vất vả gian nan còn cho chúng ta nhận thấy cái tình, cái nghĩa trong tình cảm vợ chồng. Họ cùng nhau xuống bể rồi lại lên trên rừng. Họ cùng nhau phấn đấu làm việc, nương tựa vào nhau giúp đỡ, động viên nhau vượt qua những sóng gió trong cuộc sống hàng ngày. Từ và ý thơ đối nhau như mở ra một khoảng không gian rộng lớn với biết bao khó khăn cực nhọc. Và chính những người lao động ấy phải vượt không gian ấy để tìm lấy miếng ăn bình dị trong cuộc sống. Bài ca dao được nối tiếp bởi một tiếng gọi thân thương:
Em ơi! Chua ngọt đã từng
Non xanh nước bạc ta đừng quên nhau.
Em ơi - Tiếng gọi sao thân thương và trìu mến đến thế! Lời gọi như chứa chan bao tình cảm thiết tha dạt dào trong tình nghĩa vợ chồng. Hai tiếng ấy như một nốt nhấn trong bài ca dao, như nhân vang trong lòng người, như tích tụ mọi lời thương yêu đằm thắm. Đó cũng chính là nét hay trong tâm hồn người Việt Nam. Hình ảnh cùng nhau lao động ở hai câu đầu chợt ùa về làm ta xúc động. Bát canh cua nấu có vị chua chua của mơ, vị ngọt của cua được hai vợ chồng chung sức làm nên rồi cùng nhau thưởng thức. Hai tính từ đối nhau chua ngọt có thể hiểu rằng đó chính là những buồn, vui, sự sung sướng hay khổ cực của cuộc đời. Họ đã cùng nhau trải qua bao gian lao thử thách, cùng nhau vui hưởng hạnh phúc. Lúc nào, ở đâu họ cũng bên nhau, chính vì vậy mà tình cảm của họ ngày thêm sâu đậm chua ngọt đã từng là cả một quá trình đồng cam cộng khổ, sát cánh bên nhau vượt qua bao thăng trầm, bao sóng gió của cuộc đời. Cũng như ta đã biết câu ca dao:
Râu tôm nấu với ruột bầu
Chồng chan vợ húp gật đầu khen ngon.
Đó chính là sự hoà thuận, đầm ấm trong gia đình, là sự son sắt thuỷ chung của tình cảm trong nghĩa vợ chồng. Để có được niềm tin ở nhau, để có được sự bền bỉ vượt qua mọi khó khăn, để có được lòng son sắt thuỷ chung, người lao động phải thực sự có tình yêu mãnh liệt, có nghĩa nặng thâm sâu. Câu thơ cuối cùng trong bài ca dao như một lời nhắn gửi hẹn ước: Non xanh nước bạc ta đừng quên nhau. Lời thơ nhẹ nhàng như thầm thì những đầy tình cảm. Non xanh nước bạc như nói đến sự vĩnh cửu, đến sự bất biến của thiên nhiên. Thiên nhiên vẫn vậy, mãi mãi không bao giờ thay đổi mà có lẽ, dù cho thiên nhiên có đổi thay, vật có đổi, sao có dời thì lòng thuỷ chung của đôi vợ chồng vẫn trước sau như nhau, đừng quên những kỉ niệm sướng khổ buồn vui, đừng quên những lúc cùng nhau vượt qua bao gian khổ. Lời thơ cuối cùng như một lời thề tha thiết, một lời nhắn nhủ sâu nặng.
Trải qua bao sóng gió chua ngọt đã từng, trải qua bao cực khổ trong quá trình lao động và trong cuộc sống, thì càng cần gắn bó thuỷ chung với nhau. Lời thề ấy, như một minh chứng làm rõ tấm lòng son sắt chung thuỷ, không đổi thay. Nhịp thơ nhẹ nhàng, tiết tấu chậm rãi, cùng với vần làm cho câu ca dao thấm vào lòng người sâu hơn.
Bài ca dao đã khép lại nhưng nó vẫn còn ngân vang mãi trong mỗi chúng ta. Ta xúc động vì sự son sắt thuỷ chung, sự gắn bó hoà thuận trong nghĩa vợ tình chồng. Đó là sức mạnh giúp chúng ta đi lên trong cuộc sống, và có niềm tin trước mọi khó khăn. Nghệ sĩ dân gian gởi vào ca dao những tâm tình nhắn nhủ của mình và cất tiếng hát lời ca yêu đời và yêu người, động viên con người sống có tình có nghĩa, có trước có sau.
Bài ca dao trên cũng như bao lời ca dân gian mềm mại khác giúp cho ta nhận biết rõ hơn về tình người. Nó hàm chứa một lời thề sâu đậm.
Bài ca đã mở ra cho chúng ta nhiều suy nghĩ về tình cảm, tâm hồn con người Việt Nam, nó hướng chúng ta theo một quan niệm sống, một lẽ sống tốt đẹp, thuỷ chung và tiềm ẩn trong đó tính cách cao đẹp của truyền thống dân tộc ta từ xưa đến nay.