Trong phong trào thi đua “Học tốt”, vấn đề tự học được nhiều người quan tâm và nhắc đến, càng trở nên thiết thực, giàu ý nghĩa.
Vậy thế nào là tự học? - Không học ở trường lớp, không có thầy dạy bảo cho, mà tự mình đọc sách, tự nghiên cứu, tự thực hành,... thì gọi là tự học.
Tại sao phải tự học? Học thầy, học ở trường, học ở lớp chưa đủ mà phải biết tự học. Hai chữ “học hành” đã bao gồm chuyện tự học. Ớ nhà, học sinh biết thức khuya dậy sớm để học bài, làm bài, đọc sách để tham khảo và giải trí, làm thí nghiệm, thực hành... là đã tự học.
Thây bạn hữu có điều gì hay, điều gì tốt là ta noi gương và làm theo. Cuộc sống là một pho sách quý đồ sộ, không có trang cuối, rất cần cho ai hiếu học để tự học, học làm người, phát triển tài năng, mở rộng và nâng cao kiến thức, tự hoàn thiện nhân cách văn hoá của mình. Các câu tục ngữ: “ Học thầy không tày học hạn”, “Đi một ngày đàng học một sàng khôn”,... là những lời khuyên chí lí về việc tự học.
Cuộc sống luôn luôn phát triển và biến đổi không ngừng, có nhiều vấn đề về kinh tế, khoa học, xã hội... phát sinh nên ai cũng phải tự học. Nhà bác học cũng phải tự học. Từ trẻ đến già, ai cũng cần tự học. Biển học rộng bao la, nên phải tự học. Tự học để tự đổi mới mình, đúng là phải “Học, học nữa, học mãi”. Một số nhà giáo như Hoàng Tuỵ, Nguyễn Cảnh Toàn, Trương Tửư, Hoàng Như Mai,... chỉ mới có bằng Trung học dưới thời Pháp thuộc, sau năm 1945, nhờ thông minh và có tinh thần tự học mà trở thành giáo sư, đóng góp tích cực và to lớn cho nền giáo dục cách mạng nước nhà được vinh dành kính phục.
Nhiều truyện cổ nhắc lại bao tấm gương sáng về tự học, làm cho chúng ta cảm động. Có chú tiểu quét lá đa, đêm đêm đốt lá đa lên lấy ánh lửa đọc sách mà về sau thi đỗ nên ông Cống, ông Nghè. Có chú bé con nhà nghèo bắt đom đóm bỏ vào bong bóng làm đèn để đọc sách thâu canh. Văn hào Go-rơ-ki (Nga), thuở nhỏ đọc sách dưới trăng, Lê Quý Đôn đọc sách thâu canh, Tể tướng Khuông Hoành thời Tây Hán (Trung Quốc) thuở hàn vi ngồi trên lưng trâu đọc sách,v.v... Xung quanh ta hiện nay có rất nhiều tấm gương tự học mà báo chí hết lời ca ngợi.
Muốn tự học cần có những điều kiện nào? Muôn tự học phải có chí kiên nhẫn, tinh thần bền bĩ và có trí thông minh. Ngu đần, dốt nát, lười biếng, hay nản lòng thì khó mà tự học! Tự học phải có mục đích và phương pháp. Tự học cái gì, tự học môn nào, tự học vấn đề gì,... sao cho thiết thực. Nhiều nông dân trồng hoa, trồng cây ăn trái, nuôi cá, nuôi gia súc,... mà trở thành tỉ phú, họ đã nêu lên nhiều bài học quý về mục đích và phương pháp tự học.
Tóm lại, tự học rất quan trọng. Học sinh chúng ta, tuổi trẻ chúng ta phải học chăm, phải tự học để sớm thành đạt.