Đang chuẩn bị liên kết để tải về tài liệu:
Giáo trình địa vật lý giếng khoan part 6

Trở lại với phương trình (5.8) ta có nhận xét hệ số hấp thụ tia gamma của môi trường hay hệ số tắt dần là tổng các hệ số tắt dần tuyến tính của các qúa trình hấp thụ quang điện, tán xạ compton và tạo cặp. Để thuận tiện trong nghiên cứu môi trường vật chất ở các trạng thái rắn, ta dùng một hệ số cơ bản hơn - hệ số hấp thụ khối (àm). Hệ số hấp thụ khối là tỷ số của hệ số tắt dần à chia cho mật độ khối ρb của môi trường. | Trở lại với phương trình 5.8 ta có nhận xét hệ số hấp thụ tia gamma của môi trường hay hệ số tắt dần là tổng các hệ số tắt dần tuyến tính của các qua trình hấp thụ quang điện tán xạ compton và tạo cặp. Để thuận tiện trong nghiên cứu môi trường vật chất ở các trạng thái rắn ta dùng một hệ số cơ bản hơn - hệ số hấp thụ khối pm . Hệ số hấp thụ khối là tỷ số của hệ số tắt dần p chia cho mật độ khối pb của môi trường pm p pb . Hệ số hấp thụ khối cuả một chất giảm khi năng lượng của lượng tử gamma tăng. Vối cùng một mức năng lượng của tia tối hệ số hấp thụ khối của các vật chất khác nhau có giá trị gần xấp xỉ nhau. Đây là điểm rất quan trọng và là cơ sở vật lý của các phép đo gamma tán xạ trong giếng khoan. Phương trình vừa nêu có thể được viết Ioe 5.22 hay Iỵ Ioe- px Lấy logarit 5.22 ta có lnIY lnIo - pmPbx 5.23 Ta dễ dàng nhận thấy Nếu cường độ bức xạ của nguồn Io và hệ số pm không đổi khoảng cách x từ nguồn đến detector là cố định thì giá trị cường độ phóng xạ gamma tán xạ IY đo được sẽ là hàm số chỉ phụ thuộc vào mật độ khối pb của môi trường. Từ đó ta có thể tìm được một phương trình thực nghiệm biểu thị mối liên hệ khá chặt chẽ giữa cường độ gamma tán xạ vối mật độ khối pb của đất đá ở thành giếng khoan. Trong trường hợp năng lượng của các tia gamma đủ lốn hiệu ứng compton sẽ trội hơn thì mối quan hệ hàm số IY f pb càng chặt chẽ và do đó người ta gọi phép đo gamma tán xạ này là phương pháp gamma tán xạ mật độ Formation Density - FDC Schlumberger Compensated Density Log- CDL Halliburton . Ngược lại nếu dùng nguồn phóng xạ gamma có năng lượng thấp hiệu ứng hấp thụ quang điện sẽ chiếm ưu thế khi tia gamma tương tác vối môi trường nghiên cứu Xem hình 5.4 . Cường độ gamma đo được IY sẽ chủ yếu phụ thuộc vào số electron trong một đơn vị thể tích môi trường hay tỷ lệ nghịch vối số các nguyên tố nặng Bi W Pt Au Ag Pb ũ trong môi trường đó. Dựa vào đặc điểm đó ta có thể phát hiện ra các đối trong lát cắt chữa các nguyên tố nặng. Phép đo như vậy trong giếng khoan dùng nguồn