tailieunhanh - Ẩn dụ ý niệm về quyền lực và sự kính trọng trong thành ngữ tiếng Anh và tiếng Việt

Việc nghiên cứu thành ngữ từ quan điểm ngôn ngữ học tri nhận, đặc biệt là dưới góc độ ẩn dụ ý niệm đang ngày càng được giới nghiên cứu ngôn ngữ quan tâm, bởi vì nó có thể làm sáng tỏ nhiều vấn đề chưa được giải quyết. Theo hướng tiếp cận này, bài báo khảo sát vai trò của các ẩn dụ ý niệm về quyền lực và sự kính trọng trong thành ngữ chứa yếu tố “tay”, “mặt”, “mũi” của tiếng Anh và tiếng Việt để đánh giá vai trò của ẩn dụ ý niệm trong việc tạo lập nghĩa hàm ẩn của thành ngữ. | Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Nguyễn Ngọc Vũ ẢN DỤ Ý NIỆM VỀ QUYỀN Lực VÀ Sự KÍNH TRỌNG TRONG THÀNH NGỮ TIẾnG anh và tiêng việt _ _ _ NGUYỄN NGỌC VŨ TÓM TẮT Việc nghiên cứu thành ngữ từ quan điểm ngôn ngữ học tri nhận đặc biệt là dưới góc độ ẩn dụ ý niệm đang ngày càng được giới nghiên cứu ngôn ngữ quan tâm bởi vì nó có thể làm sáng tỏ nhiều vấn đề chưa được giải quyết. Theo hướng tiếp cận này bài báo khảo sát vai trò của các ẩn dụ ý niệm về quyền lực và sự kính trọng trong thành ngữ chứa yếu tố tay mặt mũi của tiếng Anh và tiếng Việt để đánh giá vai trò của ẩn dụ ý niệm trong việc tạo lập nghĩa hàm ẩn của thành ngữ. Từ khóa ẩn dụ ý niệm hoạt động ý niệm hóa miền ý niệm thành ngữ. ABSTRACT Conceptual metaphor about power and respect in English and Vietnamese idioms Research on idioms from the point of view of cognitive linguistics especially through conceptual metaphor has been growing steadily among linguists as it sheds light on many unsolved problems. With this viewpoint the article examines the role of conceptual metaphor about power and respect in English and Vietnamese idioms with the aim of evaluating its importance in idiom s illiteral meaning formation. Keywords conceptual metaphor conceptualization conceptual domains idioms. 1. Ản dụ ý niệm Từ lâu ẩn dụ đã được biết đến như một phương pháp tu từ hiệu quả nhất là trong ngôn ngữ văn chương. Theo cách hiểu thông thường ẩn dụ là phương thức lấy tên gọi A của sự vật a để gọi tên các sự vật b c d vì giữa a b c d có điểm giống nhau 5 . Hay nói cách khác ẩn dụ là phương thức chuyển nghĩa dựa vào quy luật liên tưởng tương đồng. Trong quyển Ân dụ trong đời sống chúng ta Metaphor we live by Lakoff và Johnson 7 đã chứng minh ẩn dụ không chỉ đơn giản là dùng sự vật này để gọi tên sự vật khác. Ân dụ xuất hiện rất nhiều trong lời nói sử dụng hàng ngày của chúng ta chứ không chỉ có trong ngôn ngữ TS Trường Đại học Sư phạm TPHCM văn chương. Lí thuyết về ẩn dụ ý niệm do hai ông đề xướng đã thu hút sự quan tâm đặc biệt trong