tailieunhanh - Hoán dụ ý niệm trong kết cấu x (vị từ) + “mặt” trong tiếng Việt dưới góc nhìn của ngôn ngữ học tri nhận

Bài viết này, trên cơ sở khảo sát các kết cấu vị từ + “mặt”, sẽ phân tích các hoán dụ ý niệm (HDYN) mà chúng biểu trưng dưới góc độ ngôn ngữ học tri nhận. Hi vọng bài nghiên cứu này sẽ giúp người đọc hiểu rõ hơn về vai trò của HDYN trong việc tạo nghĩa các ngữ cố định hay thành ngữ có chứa bộ phận cơ thể người trong tiếng Việt; từ đó có cái nhìn khái quát hơn, sâu rộng hơn về cơ chế và phạm vi của HDYN. | Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 41 năm 2012 HOÁN DỤ Ý NIỆM TRONG KẾT CẤU X VỊ TỪ MẶT TRONG TIẾNG VIỆT DƯỚI GÓC NHÌN CUA Ngôn Ngữ học tri nhận TRẦN TRUNG HIẾU TÓM TẮT Hoán dụ ý niệm HDYN là một trong hai cơ chế tri nhận chủ yếu được nghiên cứu bởi Ngôn ngữ học tri nhận NNHTN . Bài viết này trên cơ sở khảo sát 61 kết cấu vị từ yếu tố mặt trong tiếng Việt đã phân tích một số biểu trưng HDYN của mặt dưới góc nhìn của NNHTN. Bài viết đã góp phần làm rõ cơ chế tạo nghĩa trong các ngữ cố định có chứa yếu tố mặt nói riêng từ đó sẽ giúp cho các nhà nghiên cứu có những cái nhìn sâu rộng hơn về cơ chế và phạm vi của HDYN. Từ khóa hoán dụ ý niệm biểu trưng hoán dụ ý niệm ngôn ngữ học tri nhận cơ chế tạo nghĩa. ABSTRACT A study on conceptual metonymy in face-combining-with-predicate Vietnamese lexical units - A view from the cognitive liguistics perspective. Conceptual metonymy is one of the two cognitive mechanisms which are basic to cognitive linguistics. This paper based on the data of 61 face-combining-with-predicate Vietnamese lexical units is aimed at analyzing all their metaphoric conceptual structures. The paper partly enlightens the conceptualization mechanism in the face-bearing Vietnamese lexical structures in particular. Keywords face-combining-with-predicate Vietnamese lexical units conceptual metonymy metarphoric conceptual structures conceptualization mechanism. 1. Đặt vấn đề Trong tiếng Việt có rất nhiều kết cấu vị từ yếu tố chỉ bộ phận cơ thể người BPCTN . Chúng là một kết cấu có tính hệ thống có hình thức cấu tạo riêng có ý nghĩa ổn định có tính thành ngữ và có tầm quan trọng trong cấu tạo từ tiếng Việt. Trong số các BPCTN khuôn mặt là một trong những BPCTN quan trọng nhất. Có lẽ là do con người luôn dùng mặt như là BPCT đầu tiên để tiếp xúc với thế giới xung quanh và đó cũng là BPCT có khả năng biểu đạt các yếu tố tâm ThS Trường Đại học An ninh Nhân dân lí tình cảm và thái độ sâu sắc nhất. Lê Thị Kiều Vân 7 đã trích dẫn nhận xét của Talmy. L 2000 như sau

• Ngôn ngữ học
• Hoán dụ ý niệm
• Ngôn ngữ học tri nhận
• Biểu trưng hoán dụ ý niệm
• Cơ chế tạo nghĩa
• Kết cấu vị từ mặt
• Miền ý niệm “mặt”
• Ẩn dụ ý niệm
• Hoán dụ ý niệm bộ phận cơ thể người
• Đối chiếu tiếng Anh và tiếng Việt
• Biểu cảm trong thành ngữ
• Hoán dụ ý niệm “sợ hãi”
• Truyện Kiều Nguyễn Du
• Giao lưu văn hóa
• Ngôn ngữ dân tộc
• Bộ phận cơ thể người biểu trưng kỹ năng
• Thành ngữ tiếng Anh
• Thành ngữ tiếng Việt
• Hoán dụ phổ quát
• Ngữ nghĩa học tri nhận
• Thành ngữ biểu thị cảm xúc vui
• Hiệu ứng sinh lý của cảm xúc
• Tạp chí khoa học
• Hoán dụ
• Ẩn dụ
• Cải dung
• Tri nhận
• Ý niệm
• Hoán dụ từ góc nhìn tri nhận
• Tư duy con người
• Tính nghiệm thân
• Ý niệm chỉ cảm xúc
• Ý niệm hoá cảm xúc
• Ý niệm hóa
• Tri thức qui ước
• Thành ngữ Việt Nam
• Phạm trù màu sắc
• Miền ý niệm
• Ánh xạ ẩn dụ
• Hoán dụ của phạm trù màu sắc
• Phạm trù con người trong tiếng Việt
• Câu đố dân gian
• Chuyển đổi ý niệm
• Hoán dụ tu từ
• Lí thuyết nghiệm thân
• Ý niệm vật dụng tiếng Việt
• Ngôn ngữ tiếng Việt
• Cấu trúc hoán dụ
• Tóm tắt luận án tiến sĩ
• Tóm tắt luận án ngôn ngữ học
• Từ ngữ chỉ bộ phận cơ thể người
• Ca dao tục ngữ tiếng Hán
• Ca dao tục ngữ tiếng Việt
• Luận án tiến sĩ ngôn ngữ học
• Mô hình tri nhận
• Ngôn ngữ học