tailieunhanh - Điều hòa hoạt động gen ở sinh vật nhân sơ

Điều hòa hoạt động gen ở sinh vật nhân sơ Cơ chế điều hòa biểu hiện của gen ở sinh vật nhân sơ đã được và phát hiện lần đầu tiên ở vi khuẩn năm 1961. Hai tác giả này đưa ra mô hình opêrôn Lac, trong đó đề cập thành phần và vai trò của các gen điều hòa (regulator : R), gen vận hành (operator: O), vùng khởi động (promoter: P) và nhóm gen cấu trúc (structural genes). Nhóm gen cấu trúc ở đây khi được phiên mã tạo ra policistronic (đa cistron - đa gen),. | Điều hòa hoạt động gen ở sinh vật nhân sơ Cơ chế điều hòa biểu hiện của gen ở sinh vật nhân sơ đã được và phát hiện lần đầu tiên ở vi khuẩn năm 1961. Hai tác giả này đưa ra mô hình opêrôn Lac trong đó đề cập thành phần và vai trò của các gen điều hòa regulator R gen vận hành operator O vùng khởi động promoter P và nhóm gen cấu trúc structural genes . Nhóm gen cấu trúc ở đây khi được phiên mã tạo ra policistronic đa cistron - đa gen gồm 3 gen Z Y A trong đó gen Z mã hóa enzim p galactosidaza có vai trò thủy phân đường lactozơ thành galactozơ và glucozơ đồng thời còn có vai trò chuyển hóa lactozơ thành allolactozơ là phân tử bất hoạt prôtêin ức chế. 1. Điều hòa âm tính negetive control Đối với operon Lac thì tín hiệu điều hòa ở đây là đường lactozơ. Khi không có lactozơ gen Z không được biểu hiện còn khi trong môi trường tế bào có lactozơ thì gen Z mới biểu hiện nghĩa là được phiên mã để tổng hợp enzim cần cho sự phân hủy lactozơ. Sự điều hòa biểu hiện của gen diễn ra hoàn toàn ở mức độ phiên mã. Cơ chế điều hòa dựa vào tương tác của prôtêin điều hòa với gen O vận hành . Prôtêin điều hòa được gọi là yếu tố kìm hãm hay ức chế repressor được gen điều hòa R tổng hợp. Mối tương tác giữa chất ức chế và gen O được thể hiện ở hai trường hợp - Khi môi trườn không có lactozơ chất ức chế gắn vào O ngăn cản sự phiên mã của nhóm gen cấu trúc vì enzim phiên mã không hoạt động được. lac repressor helĩx-tum-helĩx - Khi trong môi trường có lactozơ được gọi là nhân tố cảm ứng của operon Lac tác nhân này sẽ gắn vào chất ức chế làm thay đổi cấu hình không gian của chất ức chế do đó nó không gắn vào gen O được. Nhờ đó enzim phiên mã mARN polimeraza mới thực hiện được quá trình phiên mã ở nhóm gen cấu trúc để tổng hợp enzim chuyển hóa lactozơ. Sự điều hòa biểu hiện của gen ở đây để tiết kiệm tối đa năng lượng. Thông thường tế bào sẽ sử dụng nguồn đường đơn cần ít năng lượng để tiêu hóa trước như glucozơ chỉ khi không có glucozơ tế bào mới chuyển .