tailieunhanh - Tài liệu: Đột biến lệch bội (aneuploidy)

Đột biến lệch bội (aneuploidy) Trong tự nhiên, thỉnh thoảng ta bắt gặp các cá thể có số lượng nhiễm sắc thể không phải là bội số của số nhiễm sắc thể đơn bội, do chúng bị thừa hoặc thiếu một hoặc vài nhiễm sắc thể cụ thể nào đó. Đó là các thể lệch bội hay thể dị bội (aneuploids). | Đột biến lệch bội aneuploidy Trong tự nhiên thỉnh thoảng ta bắt gặp các cá thể có số lượng nhiễm sắc thể không phải là bội số của số nhiễm sắc thể đơn bội do chúng bị thừa hoặc thiếu một hoặc vài nhiễm sắc thể cụ thể nào đó. Đó là các thể lệch bội hay thể dị bội aneuploids . Sự không phân tách xảy ra trong giảm phân I bên trái và giảm phân II bên phải với các giao tử được tạo ra. Nguyên nhân của hiện tượng lệch bội là sự không phân tách nondisjunction của hai nhiễm sắc thể tương đồng trong quá trình giảm phân hoặc nguyên phân. Sự không phân tách trong giảm phân tự nó được coi là kết quả của sự kết cặp không đúng cách của các nhiễm sắc thể tương đồng trong giảm phân sớm đến nỗi các tâm động không đối diện nhau trên mặt phẳng kỳ giữa hoặc là không hình thành được hình chéo. Kết quả là cả hai nhiễm sắc thể cùng đi về một cực làm cho một tế bào con thừa một nhiễm sắc thể và tế bào con kia không có nhiễm sắc thể đó. Khi các giao tử bất thường n 1 và n - 1 này thụ tinh với các giao tử bình thường n sẽ sinh ra các hợp tử có bộ nhiễm sắc thể bất thường tương ứng thừa một chiếc 2n 1 gọi là thể ba trisomy và thiếu một chiếc 2n - 1 gọi là thể một monosomy . Sự không phân tách phổ biến nhất là trong giảm phân I nhưng cũng có thể xảy ra cả trong giảm phân 11 . Các kiểu tổ hợp nhiễm sắc thể khác như 2n 2 thể bốn tetrasomy hoặc 2n - 2 thể không nullisomy cũng có thể xảy ra nhưng ở đây ta không quan tâm. Sự không phân tách cũng có thể xảy ra trong nguyên phân gây ra các thể khảm về các tế bào bình thường và lệch bội. Các thể ba được biết đến ở nhiều loài. Ở thực vật ví dụ điển hình đó là một loạt các thể ba với những đặc tính kỳ lạ ở loài cà độc dược Datura stramonium được Alfred Blakeslee nghiên cứu vào khoảng năm 1920. Thực ra người ta đã phát hiện được tất cả các thể ba về từng nhiễm sắc thể trong số 12 nhiễm sắc thể khác nhau ở loài này và mỗi thể ba có một kiểu hình đặc trưng thể hiện rõ nhất là ở vỏ quả. Điều đó chứng tỏ các nhiễm sắc thể khác nhau có các hiệu quả di truyền