tailieunhanh - Bước đầu khảo sát hiện tượng ý niệm hóa cảm xúc qua các động từ chuyển động

Bài viết này đi sâu khảo sát vai trò của động từ chuyển động trong việc biểu đạt các trạng thái cảm xúc thông qua việc đối chiếu giữa tiếng Anh và tiếng Việt, tập trung vào cảm xúc HAPPINESS trong tiếng Anh và một trong những biểu đạt tương đương của nó là VUI SƯỚNG trong tiếng Việt để hiểu rõ hơn về hiện tượng ý niệm hóa các cảm xúc thông qua việc mở rộng ngữ nghĩa của các động từ chuyển động bằng phương tiện ẩn dụ. | Số 5 235 -2015 NGÔN NGỮ ĐỜI SỐNG 7 NGON NGỮ HỌC VA VIỆT NGỮ HỌC BƯỚC ĐẦU KHẢO SÁT HIỆN TƯỢNG Ý NIỆM HÓA CẢM XÚC QUA CÁC ĐộNg từ chuyển động A PRELIMINARY INVESTIGATION INTO EMOTIONAL CONCEPTUALIZATION BY MEANS OF MOTION VERBS LÊ VĂN THANH TS Viện Đại học Mở Hà Nội Abstract This paper investigates the role of motion verbs in representing emotional states by means of a cross-linguistic observation of English and Vietnamese focusing on the emotion HAPPINESS in English and one of its equivalents VUI SƯỚNG in Vietnamese. The results reveals the metaphorical extension of movement constructions to conceptualize emotions in both languages. It is concluded that the use of verbs encoding manner of physical movement to conceptualize a cognitive psychological state of emotion in both languages is based on the same conceptual metaphor framework. Key words motion verbs emotion conceptual metaphor cross-linguistic. 1. Dan nhập Những công trình nghiên cứu về cảm xúc cho thấy việc hiểu rõ và mô tả các cảm xúc của con người dưới góc độ xuyên ngôn ngữ và xuyên văn hóa là rất khó khăn. Wierzbicka 2009 đã chỉ rõ những điểm khác biệt của các thuật ngữ chỉ cảm xúc của con người trong các ngôn ngữ và các nền văn hóa khác nhau từ đó tác giả đã đề xuất một cách phân loại để mô tả các cảm xúc của con người dựa trên các thuật ngữ chỉ các cảm xúc cơ bản. Tuy nhiên như những gì mà Taylor và Mbense 1998 đã lưu ý không thể khảo sát các cảm xúc của con người dưới góc độ xuyên ngôn ngữ và xuyên văn hóa mà chỉ dựa vào ngữ nghĩa của các thuật ngữ chỉ cảm xúc. Thực tế là các cảm xúc không chỉ được biểu đạt qua các từ cụm từ mà còn được biểu đạt qua các trúc được hiểu theo nghĩa bóng. Chẳng hạn cảm xúc GIẬN DỮ trong tiếng Việt không chỉ được biểu đạt qua các từ cụm từ như giận tức giận căm giận . mà còn được biểu đạt qua các cấu trúc như máu tôi đang sôi lên hay mắt nó đang long lên sòng sọc . Taylor và Mbense cho rằng cần chú ý đến các phạm trù ý niệm như ẩn dụ và hoán dụ. Nhiều nhà nghiên cứu khác .