tailieunhanh - Báo cáo "Ankyl Hóa Toluen Bằng Metanol Trên Xúc Tác Zeolit "

Thế kỷ XXI, cuộc cách mạng khoa học - công nghệ hiện đại tiếp tục phát triển với tốc độ ngày càng nhanh và thành tựu của nó được ứng dụng rộng rãi trong mọi lĩnh vực, đặc bịêt sự phát triển khoa học - công nghệ hiện đại đã làm thay đổi mọi mặt của đời sống xã hội loài người. | TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Tập 44 số 2 2006 Tr. 44-48 ANKYL HÓA TOLUEN BẰNG METANOL TRÊN XÚC TÁC ZEOLIT ĐẶNG ĐÌNH BẠCH NGUYỄN QUANG TÙNG MAI TUYÊN I. MỞ ĐẦU Trong công nghiệp chế biến và hóa dầu hiện đại hydrocacbon thơm là sản phẩm của quá trình reforming xúc tác. Thông thuờng theo quá trình đó toluen thu đuợc luợng lớn hơn và rẻ hơn trong lúc đó xylen luôn luôn thiếu hụt vì được sử dụng nhiều đặc biệt p-xylen là nguyên liệu quý để sản xuất sợi polyeste 1 2 . Do đó cho đến nay trong công nghiệp đã áp dụng một số quá trình chuyển hóa toluen thành xylen 3 . Nhờ quá trình bất đối hóa từ một mình toluen có thể nhận được đồng thời cả xylen và benzen. Trong quá trình transalkyl hóa các nhóm metyl được phân bố lại giữa toluen và trimetylbenzen để tạo ra xylen. Phản ứng ankyl hóa toluen bằng metanol thành xylen được bắt đầu nghiên cứu trên xúc tác zeolit từ năm 1970 4 . Do metanol được sản xuất lượng lớn trong công nghiệp và tương đối rẻ nên quá trình metyl hóa toluen thành xylen dược quan tâm nghiên cứu nhiều 5 6 . Sản phẩm của quá trình này gồm xylen và nước. 3 JQ Li CH3OH --------- J CH3 H2O Hỗn hợp các xylen thu được có thể bao gồm cả ba đồng phân octo- meta- và para-xylen meta-xylen p-xylen Theo nhiệt động học tại trạng thái cân bằng m-xylen có hàm lượng lớn nhất khoảng 52 còn o- và p-xylen có hàm lượng gần bằng nhau và vào khoảng 24 7 . Để thu được hàm lượng lớn hơn của p-xylen cần sử dụng xúc tác có hoạt độ và độ lựa chọn cao và tiến hành phản ứng trong những điều kiện thích hợp. Đã có được nhiều dữ kiện cho thấy rằng để hoạt hóa phản ứng ankyl hóa toluen bằng metanol những xúc tác axit 8 9 ví dụ zeolit cho hiệu quả cao 10 vì zeolit vừa có những trung tâm axit Bronsted vừa có hiệu ứng lưới phân tử nên vừa có hoạt độ xúc tác cao vừa có thể có độ lựa chọn cao đối với p-xylen. Tuy nhiên cho đến nay về những điều kiện tối ưu cho phản ứng này còn ít được chú ý nghiên cứu. 44 Trong công trình này chúng tôi trình bầy những kết quả nghiên cứu quá trình ankyl hóa toluen