tailieunhanh - TƯ DUY PHƯƠNG ĐÔNG NHÌN DƯỚI ÁNH SÁNG HỌC THUYẾT EINSTEIN Tác giả: Nguyễn Huệ Chi Phần 4

Từ trước tới nay, không biết bao nhiêu nhà tư tưởng đã phải đối mặt với câu nói tối tăm trên đây của Lão, và đưa ra vô số lời giải đoán, tạo nên nhiều trường phái đối lập nhau. Một xu hướng hiểu chữ “đạo” theo nghĩa gốc từ Hán là con đường và cho rằng Đạo của Lão Tử ở đây nhằm nói về quy luật vận động của vũ trụ. | cưỡng hình dung nó là lớn đi mãi xa tăp quay trở lại . Từ trước tới nay không biết bao nhiêu nhà tư tưởng đã phải đối mặt với câu nói tối tăm trên đây của Lão và đưa ra vô số lời giải đoán tạo nên nhiều trường phái đối lập nhau. Một xu hướng hiểu chữ đạo theo nghĩa gốc từ Hán là con đường và cho rằng Đạo của Lão Tử ở đây nhằm nói về quy luật vận động của vũ trụ. Hiểu theo cách đó chưa hẳn đã không hợp lý nhưng ít nhất về chỗ đứng của người tìm hiểu đã đi ra khỏi phạm trù triết học phương Đông. Bởi vì như đã nói phương Đông cổ đại có từng hình thành nên một hệ thống khái niệm quy củ nào đâu. Tư duy phương Đông cũng coi khinh khái niệm chống việc bám vào danh vì danh là một dạng thức của chân lý đã định hình đã thành bám lấy nó thì tư duy không còn sáng suốt nữa. Ngay Lão Tử cũng đã lưu ý Đạo khả đạo phi thường đạo danh khả danh phi thường danh olE o ol Lão Tử chương 1 . Tạm dịch Cái đạo mà có thể gọi tên là đạo thì đã là cái đạo không thường tồn cái tên mà đã có thể gọi lên bằng ngôn ngữ thì đã là cái tên không thường tồn . Phía sau một lời phủ định trống không Lão Tử chừng như có ngụ ý chỉ trích cách hiểu Đạo chật hẹp và quá cụ thể của những học phái đang được đương thời sùng thượng qua đó ông muốn minh định kiến giải của riêng mình về Đạo mới đích thực vượt khỏi giới hạn bề ngoài của từ ngữ. Vậy hiểu Đạo là con đường là đã duy danh định nghĩa trái với tinh thần Lão Tử. Dù có uyển chuyển đến mấy nó cũng đã đứng trên hệ quy chiếu của triết học phương Tây. Một xu hướng khác coi Đạo là phạm trù chỉ bản thể vũ trụ. Nhưng vì cũng chỉ đoán phỏng chứ không nắm được hàm nghĩa xác thực của chữ Đạo xu hướng bản thể luận ngay từ bước khởi điểm đã bị phân rẽ một phe cho Đạo của Lão là tâm phe khác lại cho đấy là vật. Trong những người quy Lão Tử vê tâm tức là duy tâm lại còn tách ra làm hai nhóm nhóm trước nói Đạo là cái từ trong tâm mà ảo giác nên nên Lão là duy tâm chủ quan còn nhóm sau thì gán cho Lão cái tư tưởng hữu thần Đạo của ông như một vị thần sáng thế và ông là duy