tailieunhanh - Báo cáo khoa học: Về phạm trù chủ ngữ

Trong hoạt động giao tiếp ngôn ngữ, ta thường phân biệt 3 ‘ngôi’ hay ‘vai giao tiếp’: Ngôi thứ nhất: người nói Ngôi thứ hai: người nghe Ngôi thứ ba: đối tượng được đề cập tới | NGÔN NGỮ SÕ 8 2009 VÊ PHẠM TRÙ CHÚ NGỮ 1. Dấn luận Chủ ngữ một khái niệm quan trọng được sử dụng thường xuyên cả trong ngữ pháp truyền thông và ngữ pháp hiện đại cả trong mô tả của từng ngôn ngữ đơn lẻ và trong việc xác định những điểm phổ niệm giữa các ngôn ngữ xem Comrie 1 . Tuy nhiên đây cũng là một trong những phạm trù gây nhiều hoang mang nhát cho giới nghiên cứu đặc biệt là học sinh và sình viên ngôn ngữ học. Một trong những lí do gây ra sự hoang mang này có lẽ là trong quá trình phát triển của lịch sử nghiên cứu ngôn ngữ khái niệm Chủ ngữ dường như được hiểu theo những nét nghĩa khác nhau và đâ bị trộn lẫn với nhiều khái niệm khác như Chủ từ 2 3 Chủ đề 4 5 Chủ thể 6 Tác thế 7 . Bài viết này dự định làm rõ hơn phạm trù Chủ ngữ trên ba phương diện 1 lịch sử của phạm trù Chủ ngữ 2 các tiếu chí ngữ nghĩa định nghĩa và các tiêu chí ngữ pháp hình thức để nhận diện Chủ ngữ và 3 tính phổ niệm của phạm trù Chủ ngữ trong các ngôn ngữ. Đê có thê xử lí được những vấn dề đặt ra chúng tôi đặt ba câu hỏi sau đây 1 Khái niệm Chủ ngữ được hình thành và phát triển như thê nào 2 Chủ HOÀNG VÀN VẤN ngữ được định nghĩa và nhận diện như thế nào trong câu cú và 3 Chủ ngữ có phải là một phạm trù phổ niệm cho mọi ngôn ngữ hay không 2. Lịch sử của phạm trù Chủ ngừ Theo Halliday 8 9 10 Chafe 4 Hasan Fries 11 khái niệm Chủ ngữ hình như là do sự dịch nhầm từ khái niệm ban đầu của các học giả thời cổ Hy - La sang các ngôn ngữ Ân - Âu trong đó có tiếng Anh và có lõ từ tiếng Pháp nó lại bị dịch nhầm sang tiếng Việt xem thêm Cao Xuân Hạo 12 . Theo Halliday 13 Robins 14 khái niệm Chủ ngữ có nguồn gôc từ hai cách tiếp cận ngôn ngữ khác nhau từ thơi cổ đại cách tiếp cận từ bình diện tu từ và cách tiếp cận từ bình diện lô gích mà đại diện tương ứng của hai cách tiếp cận này chính là các nhà quỷ biện the sophists và Aristôt. Các nhà quỷ biện quan tâm đến tu từ đến bản chát của lập luận và do đó họ quan tấm đôn cấu trúc của ngôn bản. Những gì chúng ta có được vế họ ngà nay cho chúng ta biết .