tailieunhanh - Quan niệm về thơ trong Lý luận Phê bình văn học đô thị miền Nam 1954-1975

3. Ngôn ngữ và hình ảnh thơ “Thơ là nghệ thuật lấy ngôn ngữ làm cứu cánh” (Jakobson). Đó là thứ ngôn ngữ được chưng cất công phu vì “bài thơ là tổ chức ở trình độ cao của ngôn ngữ, một tổ chức chặt chẽ tinh tế của ngôn ngữ”(35). | Quan niệm về thơ trong Lý luận Phê bình văn học đô thị miền Nam 1954-1975 3. Ngôn ngữ và hình ảnh thơ Thơ là nghệ thuật lấy ngôn ngữ làm cứu cánh Jakobson . Đó là thứ ngôn ngữ được chưng cất công phu vì bài thơ là tổ chức ở trình độ cao của ngôn ngữ một tổ chức chặt chẽ tinh tế của ngôn ngữ 35 . Vì vậy với các nhà lý luận phê bình văn học ở đô thị miền Nam ngôn ngữ thơ là một phương tiện hình thức luôn được coi trọng ngôn ngữ luôn là một giá trị không thể phủ nhận trong yếu tính thơ vì thơ tức là phần tinh lọc nhất của ngôn ngữ Nguyễn Quốc Trụ 36 . Và ngôn ngữ thi ca là thứ ngôn ngữ kết hợp hài hòa giữa ngôn ngữ và tư tưởng và nhiệm vụ của thi nhân là phải tạo nên sự nhiệm màu kỳ diệu ấy Phú Hưng 37 . Đây mới thực sự là yếu tố làm nên giá trị thơ ca. Tư tưởng trong ngôn ngữ thơ như một chiếc dây diều vừa đưa thơ cất cánh bay cao bay xa trong bầu trời của thực và mộng vừa neo thơ lại với bầu khí quyển đời sống. Ngôn ngữ thơ theo Phú Hưng không phải là một thứ ngôn ngữ xác ve sau mùa hè đã im bặt tiếng kêu mà đó là một thứ ngôn ngữ không ngừng biến sinh mãnh liệt 38 . Song ngôn ngữ trong thơ không phải là ngôn ngữ nguyên sinh của đời sống. Đó là ngôn ngữ có giá trị tạo nghĩa là một thứ bóng chữ . Nó có một ma lực riêng nhiều khi vượt thoát khỏi ý thức của người cầm bút để trở thành một thứ ám ảnh của vô thức. Như một tiếng chim gọi đàn nó tràn ra ngòi bút của thi nhân và phóng chiếu thành những cảm hứng sáng tạo. Ngôn ngữ thơ vì thế không những khác biệt ngôn ngữ nhật dụng nó còn biệt lập với người cầm bút nó còn khả năng tự tồn sinh sôi nẩy nở Chữ đẻ ra chữ và ra nghĩa Bùi Hữu Sủng 39 . Ngôn ngữ luôn có khả năng tạo nghĩa và luôn biến sinh theo sự biến sinh của đời sống xã hội. Lý luận phê bình văn học ở đô thị miền Nam không những coi trọng vai trò của ngôn ngữ một yếu tố hình thức góp phần tạo nên giá trị của thơ mà còn đề cao ý thức trách nhiệm của nhà thơ trong việc sáng tạo ngôn ngữ. Theo họ nhà thơ phải là người làm mới ngôn ngữ để thơ luôn tạo nên những rung