tailieunhanh - Di truyền tế bào ( Nguyễn Như Hiền ) - Chương 6

Điều chỉnh chu kỳ tế bào Mục tiêu: Sau khi học xong chương này học viên có khả năng: - Giải thích được cơ chế điều chỉnh chu kỳ trên cơ sở gen. - Vẽ được sơ đồ điều chỉnh nhờ phức hợp cyclin- Cdk qua các giai đoạn của chu kỳ. - Trình bày và giải thích được các yếu tố nội bào và ngoại bào tham gia điều chỉnh chu kỳ. | 133 Chương 6 Ă 1 -7 1 1 1 í Ả. 1 A Điêu chỉnh chu kỳ tê bào Mục tiêu Sau khi học xong chương này học viên có khả năng - Giải thích được cơ chế điều chỉnh chu kỳ trên cơ sở gen. - Vẽ được sơ đồ điều chỉnh nhờ phức hợp cyclin- Cdk qua các giai đoạn của chu kỳ. - Trình bày và giải thích được các yếu tố nội bào và ngoại bào tham gia điều chỉnh chu kỳ. Điêu chỉnh chu kỳ tê bào ở cơ thể đa bào Đối với cơ thể đơn bào thì chu kỳ sống của tế bào cũng là chu kỳ sống của cơ thể và chúng được kiểm soát trực tiếp bởi các yếu tố của môi trường. Đối với cơ thể đa bào tồn tại nhiều chủng quần tế bào soma mỗi chủng quần được đặc trưng bởi nhịp điệu sinh trưởng và phân bào ổn định được kiểm soát bởi mối tương quan giữa các tế bào các mô và cơ thể. Sự ức chế tiếp xúc hay ức chế bề mặt dẫn đến sự kìm hãm qúa trình phân bào. Bình thường tế bào gan không phân bào nhưng gan khi bị cắt bỏ một phần thì ở phần bị cắt bỏ các tế bào gan sẽ phân bào tích cực để bù đắp lại phần cắt bỏ. Có thể là các tế bào chết đã tiết ra một chất có tác động kích thích sự phân bào và sự phân bào diễn ra cho đến khi khối lượng gan đạt tới khối lượng nhất định thì dừng lại. Đó cũng là kiểu điều chỉnh theo cơ chế liên hệ ngược . Sự ung thư hóa là sự trục trặc trong cơ chế điều chỉnh phân bào các tế bào khi bị mất sự ức chế phân bào sẽ phân bào tự do không chịu sự kiểm soát chung và di căn trở thành có hại cho cơ thể. Như vậy dù là cơ thể đơn bào hay cơ thể đa bào thì chu kỳ sống của chúng đều được điều chỉnh bởi nhiều cơ chế khác nhau. Chúng ta hãy xem xét một số cơ chế cơ điều chỉnh mà di truyền tế bào học phân tử đã làm sáng tỏ. Một hệ thống trung tâm phát động các qúa trình cần thiêt của chu kỳ Để hiểu được cơ chế điều chỉnh của chu kỳ tế bào ta hãy xem xét tế bào như là một chiếc máy giặt quần áo. Chức năng giặt quần áo của máy gồm nhiều công đoạn nối tiếp nhau lấy nước cùng bột giặt vò quần áo xả nước bẩn vắt khô. Mỗi công đoạn diễn ra trong một thời gian nhất định và nối tiếp nhau. Cũng giống như