tailieunhanh - Giáo trình -Chọn giống cây trồng - chương 11

Chương 11: Tạo giống lai Ý nghĩa của giống lai Phương pháp lai trình bày ở phần trước (đối với cây tự thụ phấn) sử dụng sự tái tổ hợp các tính trạng hay các gen ở các bố mẹ khác nhau. Khác với phương pháp trên, giống lai sử dụng hiệu ứng lai quan trọng của con lai thế hệ F1 | 117 CHƯƠNG XI TẠO GIỐNG LAI Mục tiêu học tập của chương 1. Hiểu được đặc điểm của phương pháp tạo và sử dụng giống lai trong sản xuất 2. Nắm được cơ sở di truyền của ưu thế lai và khai thác ưu thế lai 3. Thảo luận được sự khác nhau về phưương pháp giữa cây giao phấn và cây tự thụ phấn. 4. Giải thích được nguyên lý sử dụng bất dục đực tính tự bất hợp trong sản xuất hạt lai 1. Ý nghĩa của giống lai Phương pháp lai trình bày ở phần trước đối với cây tự thụ phấn sử dụng sự tái tổ hợp các tính trạng hay các gen ở các bố mẹ khác nhau. Khác với phương pháp trên giống lai sử dụng hiệu ứng lai quan trọng của con lai thế hệ F1 đó là ưu thế lai. Ưu thế lai là sự hơn hẳn của con lai so với bố mẹ. Nguyên nhân của ưu thế lai nằm trong tác động tương hỗ di truyền đa dạng mà chọn lọc đơn thuần và lai giống không thể tận dụng hoặc tận dụng không triệt để. Tạo giống lai được ứng dụng đầu tiên ở Đức vào năm 1894 ở cây cảnh Begoni nhưng được công nhận và áp dụng thực tế từ năm 1920 ở Hoa Kỳ trong lĩnh vực tạo giống và sản xuất hạt giống ngô lai. Tạo giống lai và phương pháp lai có những điểm chung và những khác nhau cơ bản. Điểm chung là cả hai phương pháp đều tổ hợp hai hay nhiều bố mẹ. Tuy nhiên phương pháp lai nhằm tạo ra vật liệu ban đầu có biến động di truyền lớn cho quá trình chọn lọc trong khi đó sự tổ hợp bố mẹ ở phương pháp tạo giống lai sản xuất hạt giống trực tiếp sử dụng cho sản xuất. Như vậy sự tổ hợp bố mẹ ở phương pháp lai nằm ở khâu đầu tiên còn tạo giống lai nằm ở khâu cuối cùng của quá trình tạo giống. Bản chất của phương pháp tạo giống lai là lai hai hay nhiều bố mẹ với nhau tạo ra thế hệ F1 có hiệu ứng ưu thế lai cao để gieo trồng trong sản xuất. Vì sau đời F1 quá trình phân ly diễn ra làm giảm dần năng suất nên phải thường xuyên sản xuất đời F1. Thành công của phương pháp tạo giống lai phụ thuộc trước hết vào việc tìm kiễm được cặp bố mẹ có ưu thế lai cao và khả năng tổ hợp tốt. Vì khả năng tổ hợp phải di truyền một cách ổn định nên bố mẹ phải đồng hợp tử. Vì cây