tailieunhanh - Văn hoá và tộc người - 2

Mặt trời với nghi lễ trên nương của người mãng(mạng ệ) ở Tây Bắc Việt Nam Hai mươi nhăm năm đã trôi qua, tôi còn nhớ mãi ngày ấy, khi Thanh Thiên và tôi còn là những chàng trai đầy sôi nổi và nhiệt huyết. Chúng tôi những trí thức mới của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, hăm hở với những bước đầu tiên trên con đường của ngành dân tộc học non trẻ. Ngày ấy do duyên nợ xa xôi tôi đã chọn Mường làm miếng đất tìm hiểu. Còn người bạn. | VĂN HOA VA TỘC NGƯỜI MÓN ĂN HUE MÓN ĂN MƯỜNG. Món ăn Huế là món ăn Mường vốn ra đi từ món ăn Mường. Chuyện đó từ khi biết được tôi cứ kể cho bạn bè gốc Huế nghe. Gọi là chuyện vui đượm chút cảm động khi cùng nhau nhố về quê cũ. Anh bạn Đào Hùng cũng đã nhắc đến chuyện này khi anh viết bài cho tạp chí Sông Hương cách đây một số năm rồi. Giờ giữa người Huế vối nhau đáng ra phải nói chừ xin kể lại một lần nữa vối nhiều chi tiết hơn. Cũng là cho vui thôi. Hồi mối ra trường tuổi còn trẻ lòng đầy háo hức tìm hiểu năm nào tôi cũng lên Mường đến năm tháng chia làm hai đợt một đợt ba tháng một đợt hai. Đến mười năm liền như thế. Qua những năm tháng ấy không nói chuyện đi nhìn suy nghĩ hỏi ghi. chỉ nói chuyện ăn thôi thì ngày nào chả ăn cơm Mường hai lần chưa kể năm thì mười họa còn ăn cỗ nữa. Cỗ Mường ấy. Thế mà phải đến năm năm trong đầu tôi mối bắt đầu le lói một ý đầu tiên về mối quan hệ giữa cơm Mường và cơm Huế. Mà mình 160 VĂN HOA VA TỘC NGƯỜI là người Huế đấy chứ ăn cơm Huế đến hai mươi năm mối ra đi. Đầu đuôi như thế này. Hôm ấy tôi qua làng bên cạnh vào lúc trời sắp tối định bụng ỏ lại suốt đêm để nghe mo. Nghe mo chỉ là một cách nói đúng hơn là để dự tang lễ vì từ mo trong tiếng Mường có nghĩa là tang ca rồi người hành lễ cho đám tang đồng thời lại là động từ nếu có thể nói thế chỉ việc ngâm tang ca. Thực ra đám tang Mường thời trưốc có thể kéo dài đến mười hai đêm mo tức mười hai đêm ngâm tang ca có lẽ từ trên năm mươi năm này rồi đã bị thu về chỉ mỗi một đêm. Thực ra việc đó chẳng mấy quan trọng đối vối câu chuyện đang kể đây. Đáng lưu ý hơn là người Mường ít nhất cũng cho đến thời hàng năm tôi mối lên vối họ rất thích thơ mo cũng phải nói là rất mê mo dù cho ai đã đến tuổi trưởng thành cũng thuộc lòng từng câu chuyện dàn trải qua từng áng tang ca. Có lẽ chính vì vậy mà nhà có tang vào đêm mo cứ chật ních người trưốc hết là dân làng đặc biệt đàn ông rồi đến một số dân các làng gần đấy và cả số ít bà con ở các làng xa đôi khi xa vài mươi cây số cũng lặn lội cả .