tailieunhanh - Hát thứ lễ - hát bội xưa ở Bình Định

Hát thứ lễ - một kiểu hát bội xưa hết sức độc đáo và đầy say mê cuốn hút - là nét đẹp văn hóa trong sinh hoạt dân gian của người dân Bình Định. Nằm gần làng tuồng Nhơn Hòa, huyện An Nhơn - Bình Định của lão tổ Đào Tấn, nên người dân đất võ không chỉ mê mà rất rành hát bội. Xưa kia thường các chức sắc trong vùng, các đại hào, đại phú khi được lên phẩm hàm, hay mua được chức sắc, làm được nhà tổ chức hát lễ, còn gọi là hát. | Hát thứ lễ - hát bội xưa ở Bình Định Hát thứ lễ - một kiểu hát bội xưa hết sức độc đáo và đầy say mê cuốn hút - là nét đẹp văn hóa trong sinh hoạt dân gian của người dân Bình Định. Nằm gần làng tuồng Nhơn Hòa huyện An Nhơn - Bình Định của lão tổ Đào Tấn nên người dân đất võ không chỉ mê mà rất rành hát bội. Xưa kia thường các chức sắc trong vùng các đại hào đại phú khi được lên phẩm hàm hay mua được chức sắc làm được nhà tổ chức hát lễ còn gọi là hát thứ lễ để tỏ lòng biết ơn. Ngày xưa muốn tổ chức hát thứ lễ thì việc đầu tiên là gia chủ phát giấy mời chọn ngày giờ dựng rạp làm lễ hát án. Rạp thường dựng ở ruộng vườn trước đình chùa hoặc miếu. nơi có mặt bằng rộng rãi cho dân xem. Mặc dù là dựng tạm nhưng rạp rất vững chắc có sàn lát ván trụ gỗ hoặc bằng gốc tre được trang trí đẹp. Mặt trước sân khấu là đôi câu liễn đối nghi môn hương án đặt sát tấm màn thay cho phông hậu bây giờ. Ngay từ giữa buổi chiều gánh hát đã tựu án tức tập hợp tới rạp. Dẫn đầu đoàn hát nhất thiết phải là tốp mẻ đèn rồi đến ông bầu diễn viên nhạc công. Mẻ đèn là người chuyên lo ánh sáng cho đêm diễn. Người ta đổ dầu phụng hay dầu dừa vào các mẻ đèn. Mẻ đèn có dạng như chiếc đĩa đáy sâu to bằng chiếc nón có quai treo lên bốn cột sân khấu chiếu sáng suốt đêm. Sau khi tựu hát ban hát cử người tham gia buổi cúng tế và chuẩn bị lễ vật để cúng tổ hát bội trước khi hát. Để tham gia phần lễ tế thường là hai đến bốn diễn viên hóa trang phục trang mũ mão riêng đứng hai bên sân khấu. Gia chủ qùy chính giữa án thờ và làm lễ theo sự hướng dẫn hô xướng của người học trò lễ. Người ta quan niệm hát thứ lễ là rất thiêng nên công việc cúng tế cũng được tiến hành khá nghiêm trang. Ngoài học trò lễ còn có một thầy lễ đứng bên cánh gà để nhắc học trò lễ hô vang các hiệu lệnh cho gia chủ hành lễ. Ban nhạc tùy theo tiếng hô mà tấu theo cho thêm phần long trọng. Khi phần lễ đã xong người học trò lễ hô lớn ca công tựu án tiền khởi võ thì tất cả đều dạ ran chánh tế khởi tấu rồi trống quân tiếp ứng ông bầu đọc