tailieunhanh - 101 Cây thuốc với sức khỏe sinh sản phụ nữ (Phần 12)

Tên thuốc: Radix Achyranthis Bidentatae; Radix cyathulae. Tên khoa học: Achyranthes bidentata Blume Họ Dền (Amaranthaceae) Bộ phận dùng: rễ. Xuyên hay hoài Ngưu tất rễ to, bề ngoài hồng trong nhiều thịt sắc vàng sậm, dài, mềm, dẻo là tốt. Đồ Ngưu tất sắc đen, nhiều vân và xơ. Còn các thứ khác nữa, kém hơn. Cây Cỏ xước của Việt Nam mọc hoang (Achyranthes aspera L) rễ xơ và cứng hơn. | 70. NGƯU TẤT Tên khoa học Achyranthes bidentata Blume Tên khác Hoài ngưu tất Tén nước ngoài Two toothed chaff-flower Anh Họ Rau giền Amaranthaceae Mô tả thực vật Cây thảo sống lâu năm cao 60 - 80 cm. Rễ củ hình trụ dài có nhiều rễ phụ. Thân phình lên ỏ những đốt màu lục hoặc nâu tía. Cành mọc gần như thẳng đứng. Lá mọc đối hình bều dục hoặc hình mác gấc thuôn hẹp đầu nhọn dài 5 - 10 cm rộng 1 - 4 cm haĩ mặt nhẵn gân lá mặt trên thường có màu nâu tía mép lá uốn lượn cuống lá dài 1 - 1 5 cm. Cụm hoa là một bông dài 2 - 5 cm mọc ỗ ngọn thân và kẽ lá ồ đầu cành hoa rất nhiều thường gập xuống sít vào cuống của cụm hoa sau khi đã nở lá bắc dài 3 mm 5 lá đài 5 nhị bầu hình trứng. Hình 70. Ngưu tít Achyranthes bidentata Blume Quả hình bầu dục chứa một hạt. Mùa hoa quă Tháng 5-7. Phân bố và noi mọc Cây được nhập vào năm 1960 và được trồng ỏ các trại thuốc Sa Pa Tam Đảo Vân Điển. Đến nay ngưu tất đã thích nghi được cả ở vùng núi cao trung du và đồng bằng. 176 Bộ phận dùng Rễ thu hoạch vào cuôì năm khi cây bắt đầu úa vàng phơi hoặc sấy khô. Thành phần hóa học Rễ ngưu tất chứa saponin triterpen các sterol gồm ỉnokosteroỉ ß- sitosterol stigmasterol và cậc đưòng như glucose galactose rhamnose. Các saponosid triterpen khi thủy phân cho geninlà acid oleanolic và phần đưòng là glucose galactose và rhamnose. Qua sẩc ký lớp mỏng trên SiO2 G với hệ dung môi khai triển là n-butanol ethanol amoniac 1 2 5 và thuốc hiện màu vanilin H3PỌ4. Thấy sắc ký đồ của ngưu tất bắc và ngưu tất di thực hoàn toàn giổhg nhau. Chiết xuất saponin rd sapogenìn ngưu tất Từ dược liệu có thể thủy phân vổi HÇ110 trong 8 giò liên tục. Loại bỏ dịch chiết bã còn lại rửa dến trung tính rồi chiết bằng cloroform thu được sapogenin thô mà khi kết tinh lại trong cồn sẽ thu được sapogenin tinh thể. Cách khác từ dược liệu ngưu tất loại mỡ bằng ether dầu rồi chiết bằng cồn cho đến hết phản ứng saponin. Thu hồi cồn. Hòa tan cao cồn vào methanol hoặc butanol. Tủa bằng ethyl acetat sẽ thu được saponin thô màu nâu. Để lấy .