tailieunhanh - Luận án Tiến sĩ chuyên ngành Nhi khoa: Phát hiện người lành mang gen đột biến CYP21A2 và chẩn đoán trước sinh bệnh tăng sản thượng bẩm sinh thể thiếu enzym 21-hydroxylase

Luận án đầu tiên nghiên cứu về chẩn đoán trước sinh của bệnh TSTTBS thể thiếu 21-OH. Chẩn đoán trước sinh giúp chẩn đoán bệnh sớm cho các thai nhi gái bị bệnh, từ đây có kế hoạch điều trị trước sinh tránh bất thường bộ phận sinh dục sớm ngay từ những tuần đầu của thời kỳ mang thai và nếu là thai nhi trai bị bệnh sẽ điều trị ngay sau sinh. | Luận án Tiến sĩ chuyên ngành Nhi khoa Phát hiện người lành mang gen đột biến CYP21A2 và chẩn đoán trước sinh bệnh tăng sản thượng bẩm sinh thể thiếu enzym 21-hydroxylase 1 ĐẶT VẤN ĐỀ Tăng sản thượng thận bẩm sinh TSTTBS Congenital Adrenal Hyperplasia - CAH là một trong những bệnh nội tiết di truyền. Bệnh do đột biến các gen nằm trên cánh ngắn của nhiễm sắc thể NST số 6 mã hóa tổng hợp các enzym xúc tác quá trình chuyển hóa để tạo ra cortisol và aldosteron từ cholesterol của vỏ thượng thận 1 . Trong đó thể thiếu enzym 21- hydroxylase 21-OH hay gặp với tỷ lệ hơn 90 . Enzym 21-OH được mã hóa tổng hợp bởi gen CYP21A2 Cytochrome P450 . Khi gen CYP21A2 bị đột biến enzym 21-OH không được tổng hợp gây rối loạn quá trình tổng hợp cortisol aldosteron và testosteron làm cho nồng độ cortisol aldosteron giảm và testosteron tăng. Các rối loạn này dẫn đến bệnh cảnh lâm sàng đặc trưng của bệnh rối loạn điện giải mất muối mất nước và nam hóa ở trẻ gái và dậy thì sớm giả ở trẻ trai. Thể mất muối chiếm đa số nên bệnh nhân rất dễ bị trụy tim mạch sốc nguy hiểm đến tính mạng bệnh xuất hiện sớm ngay sau sinh. Trẻ sẽ tử vong nếu không được phát hiện và cấp cứu kịp thời. Thể nam hóa đơn thuần gây bất thường cơ quan sinh dục khi không được điều trị trẻ sẽ bị tàn tật ảnh hưởng đến cuộc sống bình thường của trẻ 2 3 4 . Hiện nay bệnh được điều trị bằng liệu pháp hormon thay thế suốt đời. Một số nước đã áp dụng điều trị bổ sung enzym thiếu hụt và liệu pháp gen cũng đã được nghiên cứu nhưng chưa được ứng dụng 5 6 . Tỷ lệ mắc bệnh TSTTBS do thiếu enzym 21-OH trên thế giới là 1 trẻ được sinh ra 4 7 . Một nghiên cứu ở các nước châu Á đưa ra tỷ lệ mắc bệnh TSTTBS ở Nhật Bản là 1 và Đài Loan là 1 7 . Ở Việt Nam chưa có đề tài nghiên cứu về tỷ lệ mắc bệnh và tỷ lệ người lành mang gen bệnh. Tuy nhiên tại Khoa Nội tiết -Chuyển hóa -Di truyền Bệnh viện Nhi Trung ương trung bình mỗi năm có 40 - 70 trẻ mới mắc được chẩn đoán và điều trị tính tới nay khoa đang quản lý hơn .