tailieunhanh - Dấu ấn ảnh hưởng của Thiên diễn luận - Bản dịch trung văn cuối thế kỷ XIX của cuốn sách Evolution and Ethics (Tiến hóa đạo đức) trong văn học của nhà nho Việt Nam đầu thế kỷ XX (Một số vấn đề lý luận tiếp xúc văn hóa Đông - Tây ở đầu thế kỷ XX)

Bài viết trình bày xu thế trí thức Trung Quốc hướng về phương Tây để tìm đường đổi mới tư tưởng, đây là một công trình dịch thuật tiêu biểu giới thiệu tư tưởng phương Tây, có ảnh hưởng mạnh mẽ đến tư tưởng Duy tân ở Trung Quốc và qua đó, ảnh hưởng đến Việt Nam. Phân tích bản dịch này và dấu ấn ảnh hưởng của nó, có thể chỉ ra được một số đặc điểm của tư tưởng yêu nước của các nhà nho Việt Nam trên con đường cứu nước đầu thế kỷ XX. | Dấu ấn ảnh hưởng của Thiên diễn luận - Bản dịch trung văn cuối thế kỷ XIX của cuốn sách Evolution and Ethics (Tiến hóa đạo đức) trong văn học của nhà nho Việt Nam đầu thế kỷ XX (Một số vấn đề lý luận tiếp xúc văn hóa Đông - Tây ở đầu thế kỷ XX) Trần Nho Thìn KYÛ YEÁU HOÄI THAÛO QUOÁC TEÁ VIEÄT NAM HOÏC LAÀN THÖÙ BA TIÓU BAN V¨n häc vµ nghÖ thuËt viÖt nam DÊU ÊN ¶NH H¦ëNG CñA THI£N DIÔN LUËN 天演論 - B¶N DÞCH TRUNG V¡N CUèI THÕ Kû XIX CñA CUèN S¸CH EVOLUTION AND ETHICS (TIÕN Ho¸ Vµ §¹O §øC) TRONG V¡N HäC CñA NHµ NHO VIÖT NAM §ÇU THÕ Kû XX (MéT Sè VÊN §Ò Lý LUËN TIÕP XóC V¡N Ho¸ §¤NG - T¢Y ë §ÇU THÕ Kû XX) Trần Nho Thìn * Chúng ta đã biết nhiều về phong trào Duy tân của nhà nho yêu nước ở Việt Nam đầu thế kỷ XX qua các công trình nghiên cứu khác nhau. Nhiều nhà nghiên cứu đã nói đến ảnh hưởng của sách Tân thư đến từ Trung Quốc đối với tư tưởng của họ. Tuy nhiên, có một thực tế là tuy các tên tuổi như Mạnh Đức Tư Cưu, Lư Thoa, Khang Hữu Vi, Lương Khải Siêu, được nói đến đây đó khi bàn về các nhân vật có ảnh hưởng đối với nhà nho Việt Nam, song ở nước ta hiện chưa có nghiên cứu nào dành riêng cho việc khảo sát tỷ mỉ các nguồn ảnh hưởng. Chẳng hạn, nếu nói các nhà nho duy tân Việt Nam đã đọc sách của Montesquie (Mạnh Đức Tư Cưu) thì họ đã đọc qua ngôn ngữ nào? Nếu là đọc qua bản dịch tiếng Hán thì bản dịch ấy đã được thực hiện ra sao, dịch nguyên văn hay dịch ý, người dịch có thêm bớt hay lý giải theo thiên kiến chủ quan hay không, và những vấn đề như thế liệu có ảnh hưởng gì đến tư tưởng duy tân của người Việt Nam? Tóm lại là, hiện nay, việc khảo sát quan hệ liên văn bản giữa các phát ngôn, các từ ngữ và khái niệm đã được nhà nho Việt Nam sử dụng để diễn đạt tư tưởng duy tân với các tác phẩm triết học và văn học chữ Hán như là nguồn ảnh hưởng vẫn đang là công việc cần thiết. * Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội. 686 DẤU ẤN ẢNH HƯỞNG CỦA THIÊN DIỄN LUẬN Trong đợt hội thảo về