tailieunhanh - Hình ảnh của thời gian trong ngôn ngữ

Ai cũng biết rằng ngôn ngữ là một hoạt động mang tính tâm lí, vì vậy trong nhiều trường hợp nó phản ánh cái nhìn của con người hơn là phản ánh thực tế. Song, đôi khi chúng ta vẫn quên điều đó, và vẫn tìm cách giải thích các hiện tượng ngôn ngữ theo những sự việc mà chúng ta cảm nhận trên thực tế. Thói quen này có thể dẫn đến những trường hợp khó xử. | Hình ảnh của thời gian trong ngôn ngữ Taïp chí KHOA HOÏC ÑHSP Huyønh Thanh Trieàu HÌNH ẢNH CỦA THỜI GIAN TRONG NGÔN NGỮ HUỲNH THANH TRIỀU* Ai cũng biết rằng ngôn ngữ là một hoạt động mang tính tâm lí, vì vậy trong nhiều trường hợp nó phản ánh cái nhìn của con người hơn là phản ánh thực tế. Song, đôi khi chúng ta vẫn quên điều đó, và vẫn tìm cách giải thích các hiện tượng ngôn ngữ theo những sự việc mà chúng ta cảm nhận trên thực tế. Thói quen này có thể dẫn đến những trường hợp khó xử. Trong vấn đề thời gian, có một quan niệm khá phổ biến, cho rằng đang, đã, sẽ của tiếng Việt được dùng để chỉ các thời hiện tại, quá khứ, tương lai. Nhưng mọi việc không hoàn toàn như vậy. (1) Ngày mai, vào giờ này, tôi đang ở trên máy bay. (2) Tối hôm đó, tôi về tới nhà lúc 9 giờ. Mọi người đang xem tivi. (3) Anh thấy chưa. Tôi đã nói là nói là cô ấy sẽ đến mà. (4) Tôi sẽ vào trường y. Một ngày nào đó mọi người sẽ thấy là tôi đã hành động đúng. Nếu căn cứ vào thực tế, việc tôi đang ở trên máy bay của câu (1) sẽ diễn ra ở tương lai, việc mọi người đang xem tivi của câu (2) đã diễn ra trong quá khứ, việc cô ấy sẽ đến của câu (3) cũng đã diễn ra trong quá khứ và việc tôi đã hành động đúng của câu (4) sẽ diễn ra ở tương lai. Có một sự chênh lệch rõ ràng giữa đang, đã, sẽ và những thời điểm thật của các sự việc và điều đó cho thấy không thể căn cứ vào thực tế để giải thích cách sử dụng những thuật ngữ trên. Trong những nghiên cứu của mình, Cao Xuân Hạo cũng lưu ý những trường hợp tương tự : Hồi ấy, tôi đang học đệ tứ, còn anh thì đang chuẩn bị thi tú tài (* đã học) Sáng mai, anh nên đến thật sớm, khi cả nhà đang ngủ (* sẽ ngủ) [1] * TS, Trường ĐHSP 71 Taïp chí KHOA HOÏC ÑHSP Soá 9 naêm 2006 Tuy nhiên, nếu chúng ta chỉ ghi nhận những biểu hiện riêng rẽ của đang, đã, sẽ mà không đi tìm qui luật sử dụng của chúng, sẽ khó giải thích tại sao những thuật ngữ này có thể phản ánh sai thời điểm của các sự việc