tailieunhanh - Một số luận điểm cơ bản của lí thuyết ký hiệu học có thể vận dụng vào quá trình đọc hiểu văn bản văn chương ở nhà trường trung học

Ký hiệu học là một ngành khoa học rộng lớn, liên quan đến hầu hết tất cả các lĩnh vực của tự nhiên, xã hội và con người. Trong phạm vi rộng lớn đó, tác phẩm văn chương là một hệ thống ký hiệu đặc biệt. Vì vậy, nghiên cứu, vận dụng lí thuyết ký hiệu học vào việc đọc văn, học văn là một hướng tiếp cận nhiều triển vọng ở nhà trường Việt Nam. Bài viết này nghiên cứu lựa chọn và đề xuất một số luận điểm khoa học quan trọng, từ đó gợi mở, định hướng vận dụng vào quá trình đọc văn và dạy đọc văn ở nhà trường phổ thông. | TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƢỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ MỘT SỐ LUẬN ĐIỂM CƠ BẢN CỦA LÍ THUYẾT KÝ HIỆU HỌC CÓ THỂ VẬN DỤNG VÀO QUÁ TRÌNH ĐỌC HIỂU VĂN BẢN VĂN CHƢƠNG Ở NHÀ TRƢỜNG TRUNG HỌC Ngô Thị Trang1, Hoàng Thị Mai2 TÓM TẮT Ký hiệu học là một ngành khoa học rộng lớn, liên quan đến hầu hết tất cả các lĩnh vực của tự nhiên, xã hội và con người. Trong phạm vi rộng lớn đó, tác phẩm văn chương là một hệ thống ký hiệu đặc biệt. Vì vậy, nghiên cứu, vận dụng lí thuyết ký hiệu học vào việc đọc văn, học văn là một hướng tiếp cận nhiều triển vọng ở nhà trường Việt Nam. Bài viết này nghiên cứu lựa chọn và đề xuất một số luận điểm khoa học quan trọng, từ đó gợi mở, định hướng vận dụng vào quá trình đọc văn và dạy đọc văn ở nhà trường phổ thông. Từ khóa: Kí hiệu, kí hiệu học, biểu tượng, văn bản văn chương, đọc văn. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Ký hiệu học (Semiology hay Semiotics) là một khoa học nghiên c ứu về bản chất, chức năng, cơ chế hoạt động c ủa ký hi ệu và hệ thống ký hiệu. Khoa h ọc về các ký hi ệu ra đời vào khoảng cuối thế kỷ XIX và đƣợc định hình rõ nét vào kho ảng đầu thế kỉ XX. Nhà ngôn ngữ học ngƣời Thụy Sĩ Ferdinand de Saussure (1857 - 1913) và tri ết gia ngƣời M ỹ Charles Sander Pierce (1839 - 1914) đƣợc xem là hai nhà sáng l ập ra khoa học này. Trong quá trình phát triển, ký hiệu học đã tạo nên những trƣờng phái khác nhau nhƣ: trƣờng phái ký hiệu học CHÂU ÂU mà đại diện là Ferdinand de Saussure; trƣờng phái ký hiệu học MỸ - đại diện là Charles Sander Peirce; và trƣờng phái ký hiệu học MOSCOW - TARTU với đại diện là Iuri Mikhailovic Lotman (1922 - 1993). Ký hiệu học là một ngành khoa học rộng lớn, liên quan đến hầu hết tất cả các lĩnh vực của tự nhiên, xã hội và con ngƣời. Trong phạm vi rộng lớn đó, ngôn ngữ học là một phần quan trọng của ký hiệu học. Mà ngôn ngữ là chất liệu của văn chƣơng, nói cách khác, tác phẩm văn chƣơng là một hệ thống ký hiệu đặc biệt. Vì vậy, nghiên cứu, vận dụng lí thuyết ký hiệu học vào việc đọc văn, học văn là một hƣớng tiếp cận nhiều triển vọng