tailieunhanh - Lê Quýnh (1750-1805) (Tiếp theo và hết)

Trong số các cựu thần nhà Lê bị giữ lại trên đất Trung Hoa cuối đời Càn Long, người được nhắc nhiều hơn cả có lẽ là Lê Quýnh. Ông là thủ lãnh một nhóm nhỏ nhất định không chịu cạo đầu đổi áo để nhập tịch thành dân nhà Thanh, khiến cho chính giới sĩ phu Trung Hoa cũng hết sức khâm phục. Cùng tìm hiểu về Lê Quýnh qua bài viết sau. | 111 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 1 (108) . 2014 LEÂ QUYÙNH (1750-1805) (Tieáp theo vaø heát) Nguyễn Duy Chính* “Boïn ta ñaàu coù theå chaët, [nhöng] toùc khoâng theå caét, da coù theå loät, [nhöng] aùo khoâng theå ñoåi”. Leâ Quyùnh. LTS: Trong soá caùc cöïu thaàn nhaø Leâ theo chaân vua Chieâu Thoáng chaïy sang Trung Hoa sau khi thaát baïi trong cuoäc ñoái ñaàu vôùi Taây Sôn, Leâ Quyùnh laø ngöôøi ñoùng vai troø noåi baät nhaát. Söï nghieäp Leâ Quyùnh thaät ra khoâng ñoùng goùp gì nhieàu vaøo nhöõng bieán ñoäng lòch söû cuoái theá kyû XVIII, tuy trong moät soá thôøi ñieåm oâng coù tham gia vaøo guoàng maùy chính quyeàn Baéc Haø nhöng treân thöïc teá khoâng ñoùng vai troø quyeát ñònh neân chæ mang tính chöùng nhaân. Ñieåm son trong cuoäc ñôøi oâng chính laø 15 naêm bò caàm chaân treân ñaát Trung Hoa, oâng ñaõ cöông quyeát giöõ troïn loøng trung vôùi nhaø Leâ, thaø cheát chöù khoâng chòu caïo ñaàu vaø thay ñoåi y phuïc laøm daân Thanh trieàu. Ñaùnh giaù veà thaùi ñoä chính trò cuûa Leâ Quyùnh ñuùng hay sai coøn tuøy vaøo nhaän ñònh vaø quan ñieåm cuûa töøng ngöôøi. Tuy nhieân, duø ôû phía naøo, ñaõ laø ngöôøi Vieät Nam, chuùng ta khoâng theå khoâng caûm phuïc tinh thaàn baát khuaát cuûa Leâ Quyùnh vaø caùc ñoàng chí cuûa oâng khi phaûi ñoái choïi vôùi caû trieàu ñình nhaø Thanh. Ñeå hieåu roõ hôn veà nhaân vaät lòch söû naøy, chuùng toâi xin giôùi thieäu coâng trình bieân khaûo môùi cuûa taùc giaû Nguyeãn Duy Chính. Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø phuï luïc, bieân khaûo cuûa taùc giaû Nguyeãn Duy Chính goàm 5 phaàn: Phaàn I: Sang Trung Hoa; Phaàn II: Vaän ñoäng cöùu vieän; Phaàn III: Bò giam ôû Baéc Kinh; Phaàn IV: Trôû veà nöôùc vaø Phaàn V: Keát luaän. Phaàn I, II vaø III ñaõ ñaêng treân soá 4 (102), soá 6-7 (104-105) vaø soá 9 (107) naêm 2013. PHAÀN IV TRÔÛ VEÀ NÖÔÙC 1. Vaän ñoäng trôû veà nöôùc Ñeán naêm Giaùp Tyù (Gia Long thöù 3, 1804) khi nhaø Taây Sôn ñaõ dieät vong, ñöôïc söï ñoàng yù cuûa nhaø Nguyeãn, Thanh trieàu môùi cho caùc vong thaàn mang .