tailieunhanh - Ba bài văn ngự chế trang trí trên kiến trúc thời Khải Định

Trang trí trên kiến trúc thời này cũng có nét tân kỳ riêng của nó. Ngoài phong cách trang trí truyền thống theo lối “nhất thi nhất họa” hoặc “nhất tự nhất họa”, thời Khải Định còn có một phương thức trang trí đặc biệt nữa là thể hiện chữ nghĩa bằng cách đắp nổi văn tự trực tiếp lên một vị trí thích hợp ở công trình kiến trúc. Trong bài viết này, tác giả nêu ra một cách cụ thể ba bài văn Ngự chế của vua Khải Định được đắp nổi ở cung An Định (1920) và lầu Thái Bình (1921). | 3 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 1 (127) . 2016 VAÊN HOÙA - LÒCH SÖÛ BA BAØI VAÊN NGÖÏ CHEÁ TRANG TRÍ TREÂN KIEÁN TRUÙC THÔØI KHAÛI ÑÒNH Phan Thuaän An* Vua Khaûi Ñònh tuy trò vì trong thôøi gian chæ khoaûng 10 naêm (1916-1925) vaø thaêng haø luùc môùi 41 tuoåi (1885-1925), nhöng ñaõ ñeå laïi khaù nhieàu coâng trình kieán truùc mang phong caùch môùi laï, keát hôïp haøi hoøa hai neàn myõ thuaät truyeàn thoáng vaø hieän ñaïi, Ñoâng AÙ vaø Taây AÂu. Chaúng haïn nhö laø ÖÙng Laêng, cung An Ñònh, laàu Kieán Trung, laàu Thaùi Bình, cöûa Hieån Nhôn, cöûa Chöông Ñöùc Chính khieáu thaåm myõ (goût estheùtique) cuûa vò vua naøy ñaõ thoåi moät luoàng sinh khí môùi vaøo lòch söû myõ thuaät Vieät Nam noùi chung, vaøo ngheä thuaät kieán truùc cung ñình Nguyeãn ôû Hueá noùi rieâng. Trang trí treân kieán truùc thôøi naøy cuõng coù neùt taân kyø rieâng cuûa noù. Ngoaøi phong caùch trang trí truyeàn thoáng theo loái “nhaát thi nhaát hoïa” hoaëc “nhaát töï nhaát hoïa”, thôøi Khaûi Ñònh coøn coù moät phöông thöùc trang trí ñaëc bieät nöõa laø theå hieän chöõ nghóa baèng caùch ñaép noåi vaên töï tröïc tieáp leân moät vò trí thích hôïp ôû coâng trình kieán truùc. Döôùi ñaây, chuùng toâi xin neâu ra moät caùch cuï theå ba baøi vaên Ngöï cheá cuûa vua Khaûi Ñònh ñöôïc ñaép noåi ôû cung An Ñònh (1920) vaø laàu Thaùi Bình (1921). Hai baøi vaên ngöï cheá ôû cung An Ñònh Vua Khaûi Ñònh teân thaät laø Nguyeãn Phuùc Böûu Ñaûo, sinh naêm 1885. Naêm 1902, khi leân 18 tuoåi, oâng hoaøng naøy “xuaát phuû” vaø coù ñöôïc moät cô ngôi rieâng ñeå aên ôû, baáy giôø goïi laø phuû An Ñònh (moät ngoâi nhaø goã 3 gian 2 chaùi), naèm saùt beân bôø baéc soâng An Cöïu. Sau khi leân ngoâi vaøo naêm 1916, vua Khaûi Ñònh cho môû roäng khuoân vieân, caûi taïo kieán truùc vaø xaây döïng theâm nhieàu coâng trình môùi baèng beâ toâng theo kieåu caùch hieän ñaïi. Töø An Ñònh phuû 安 定府, noù ñöôïc ñoåi ra teân môùi laø An Maët tieàn Cung An Ñònh nhìn töø soâng An Cöïu. AÛnh Phan Thuaän An. Ñònh cung