tailieunhanh - Phố Hiến trong hệ thống cảng thị Sông Đàng Ngoài thế kỷ XVII-XVIII: Tư liệu và nhận thức mới
Bài viết này trình bày tổng quan các tài liệu nghiên cứu về Phố Hiến, điểm lại các nhận định khoa học về Phố Hiến từ trước đến nay; rồi sau đó, đi vào phần thảo luận của mình, song song với việc cung cấp các tư liệu mới, đặc biệt là khai thác tập British Factory in Tonkin (1672-1683). | Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 3 (120) . 2015 41 PHOÁ HIEÁN TRONG HEÄ THOÁNG CAÛNG THÒ SOÂNG ÑAØNG NGOAØI THEÁ KYÛ XVII-XVIII: TÖ LIEÄU VAØ NHAÄN THÖÙC MÔÙI Ñoã Thò Thuøy Lan* Ñaët vaán ñeà Phoá Hieán laø moät ñoâ thò coå Vieät Nam, moät giang caûng naèm veà taû ngaïn Soâng Hoàng, noåi tieáng vôùi truyeàn tuïng daân gian “Thöù nhaát Kinh Kyø, thöù nhì Phoá Hieán”. Cho ñeán nay, trong giôùi hoïc thuaät cuõng nhö nhaän thöùc phoå bieán cuûa coâng chuùng ñaõ vaø ñang toàn taïi quan nieäm veà moät “ñoâ thò thöông caûng” Phoá Hieán phoàn hoa, ñoâ hoäi,(1) moät trung taâm trung chuyeån thöông maïi quoác teá (international entrepot) cuûa ngoaïi thöông Ñaøng Ngoaøi “vaøo ñaàu theá kyû XVII”.(2) Thoaùt ra khoûi nhöõng tình caûm vaø töï haøo ñòa phöông, cuõng nhö nhöõng tri thöùc haøn laâm haûi ngoaïi nhöng thieáu vaéng thöïc tieãn, nghieân cöùu naøy cuûa chuùng toâi nhaèm ñöa tôùi nhöõng nhaän thöùc ñuùng ñaén veà Phoá Hieán treân cô sôû toång hôïp caùc söû lieäu coù ñöôïc ñeán hieän taïi. Chuùng toâi cho raèng caàn phaûi thaûo luaän laïi caùc vaán ñeà cuûa Phoá Hieán töø lòch söû hình thaønh, caùc giai ñoaïn phaùt trieån, ñeán quy moâ, dieän maïo, cuõng nhö chöùc naêng, vai troø thöïc söï cuûa noù trong boái caûnh ngoaïi thöông Baéc Ñaïi Vieät giai ñoaïn Sô kyø Caän ñaïi (Early Modern Period) theá kyû XVI-XVIII. Nhöõng thaûo luaän naøy xoay quanh caùc caâu hoûi sau: 1) Phoá Hieán, vôùi tö caùch moät “ñoâ thò ngoaïi thöông”, ñöôïc hình thaønh töø thôøi ñieåm naøo, döôùi nhöõng taùc ñoäng gì, vaø ñaâu laø giai ñoaïn “vaøng son” nhaát cuûa noù?; 2) Lieäu coù hay khoâng, nhieàu hay ít, hoaëc neân giaûi thích nhö theá naøo veà nhöõng maâu thuaãn giöõa tö lieäu phöông Taây vôùi caùc nguoàn tö lieäu Vieät Nam trong nhaän daïng vaø moâ taû quy moâ, dieän maïo cuûa Phoá Hieán theá kyû XVII-XVIII; Phaûi chaêng noù ñaõ thöïc söï trôû thaønh moät ñoâ thò thònh vöôïng nhö ca tuïng hoa myõ vôùi danh xöng “Tieåu Traøng An” (小長安), vaø laïi ngay töø nöûa ñaàu theá kyû XVII?;
đang nạp các trang xem trước
