tailieunhanh - Lý thuyết dịch và ứng dụng trong nghiên cứu cải biên

Dịch thuật ra đời và phát triển song hành cùng với sự phát triển của loài người. Tuy nhiên, lý thuyết dịch chỉ mới xuất hiện trong vài chục năm trở lại đây. Sự phát triển của lý thuyết dịch đóng vai trò quan trọng cho sự ra đời và phát triển của lý thuyết cải biên vì cải biên được xem như một dạng phiên dịch liên ký hiệu. Vấn đề tương đương trong khác biệt của lý thuyết dịch đã được các nhà cải biên học ứng dụng khá hiệu quả trong việc giải thích sự khác biệt của các tác phẩm cải biên khi đặt lại các chất liệu có trước trong bối cảnh mới. | SCIENCE & TECHNOLOGY DEVELOPMENT, Vol 19, Lý thuyết dịch và ứng dụng trong nghiên cứu cải biên Đào Lê Na Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQG-HCM TÓM TẮT: Dịch thuật ra đời và phát triển song hành cùng với sự phát triển của loài người. Tuy nhiên, lý thuyết dịch chỉ mới xuất hiện trong vài chục năm trở lại đây. Sự phát triển của lý thuyết dịch đóng vai trò quan trọng cho sự ra đời và phát triển của lý thuyết cải biên vì cải biên được xem như một dạng phiên dịch liên ký hiệu. Vấn đề tương đương trong khác biệt của lý thuyết dịch đã được các nhà cải biên học ứng dụng khá hiệu quả trong việc giải thích sự khác biệt của các tác phẩm cải biên khi đặt lại các chất liệu có trước trong bối cảnh mới. Từ khóa: dịch thuật, lý thuyết dịch, cải biên, cải biên học, tương đương 1. Vài nét về lý thuyết dịch Không phải chỉ đến khi có sự tiếp xúc, gặp gỡ và giao lưu văn hóa giữa những người không nói cùng ngôn ngữ ở khắp mọi nơi trên thế giới mới nảy sinh hiện tượng dịch thuật. Dịch thuật, hiểu theo nghĩa đầy đủ nhất của từ này là hiện tượng song hành cùng với sự xuất hiện của ngôn ngữ loài người. Khi hai người trò chuyện với nhau là đã có phát sinh tính dịch thuật. Theo nhà nghiên cứu ngôn ngữ học Roman Jakovson, dịch được chia làm ba loại: dịch nội ngữ, dịch liên ngữ và dịch liên ký hiệu. Dịch nội ngữ là cách diễn giải lại một vấn đề đã được nói và viết trước đó trong cùng một ngôn ngữ. Ví dụ, khi một người mẹ dạy cho đứa con của mình về từ “chén”, cô ấy có thể nói một cách đơn giản như trong đời sống vẫn thường dùng: “chén” là cái dùng để đựng cơm. Dịch liên ngữ là cách chuyển đổi một văn bản được gọi là văn bản nguồn, viết bằng ngôn ngữ nguồn sang một văn bản khác gọi là văn bản đích, viết bằng ngôn ngữ đích. Đây được xem là loại dịch thuật gây chú ý nhiều nhất trong các nghiên cứu dịch thuật. Dịch liên ký hiệu là cách diễn đạt lại một văn bản ngôn từ nào đó Trang 50 thành một thể loại khác như điện ảnh, âm nhạc, hội họa1. Như vậy, dịch liên ký .