tailieunhanh - Nghiên cứu phản ứng benzoil hóa một số aril metil eter bằng acid benzoic sử dụng hệ xúc tác Gd(OTf)3/MSAA

Phản ứng benzoil hóa là phản ứng quan trọng trong tổng hợp hữu cơ. Phản ứng benzoil hóa một số hợp chất hương phương với tác nhân là acid benzoic dưới hệ xúc tác Gd(OTf)3/MSAA được nghiên cứu trong điều kiện hóa học xanh. Khác với xúc tác là acid Lewis truyền thống, sử dụng hệ xúc tác Gd(OTf)3/MSAA cho hiệu suất cao, điều kiện phản ứng đơn giản, xúc tác sau phản ứng có thể thu hồi và tái sử dụng giúp giảm thiểu ảnh hưởng đến môi trường. Đặc biệt trong qui trình này, sản phẩm phụ sinh ra chỉ là nước, hoàn toàn than thiện với môi trường. | TAÏP CHÍ PHAÙT TRIEÅN KH&CN, TAÄP 18, SOÁ T3 - 2015 Nghiên cứu phản ứng benzoil hóa một số aril metil eter bằng acid benzoic sử dụng hệ xúc tác Gd(OTf)3/MSAA Trần Hoàng Phương Nguyễn Trường Hải Lê Ngọc Thạch Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG-HCM ( Bài nhận ngày 12 tháng 12 năm 2014, nhận đăng ngày 12 tháng 08 năm 2015) TÓM TẮT Phản ứng benzoil hóa là phản ứng quan trọng trong tổng hợp hữu cơ. Phản ứng benzoil hóa một số hợp chất hương phương với tác nhân là acid benzoic dưới hệ xúc tác Gd(OTf)3/MSAA được nghiên cứu trong điều kiện hóa học xanh. Khác với xúc tác là acid Lewis truyền thống, sử dụng hệ xúc tác Gd(OTf)3/MSAA cho hiệu suất cao, điều kiện phản ứng đơn giản, xúc tác sau phản ứng có thể thu hồi và tái sử dụng giúp giảm thiểu ảnh hưởng đến môi trường. Đặc biệt trong qui trình này, sản phẩm phụ sinh ra chỉ là nước, hoàn toàn than thiện với môi trường. Từ khóa: acil hóa Friedel–Crafts, Gd(OTf)3, MSAA, vi sóng, acid benzoic MỞ ĐẦU Phản ứng acil hóa Friedel–Crafts là một trong những phản ứng quan trọng để điều chế ceton hương phương. Theo truyền thống, phản ứng này sử dụng clorur acid hoặc anhidrid acid làm tác nhân acil hoá. Đối với phản ứng truyền thống là dùng xúc tác AlCl3 phải dùng với 2 đương lượng, xúc tác sau phản ứng không thể thu hồi được. Quá trình tiến hành phản ứng dùng dung môi độc hại, môi trường phản ứng phải khan nước và trơ. Sau phản ứng có sản phẩm phụ là HCl gây nguy hiểm cho môi trường, qui trình cô lập liên quan đến thủy giải trong môi trường acid [1, 2]. Phương trình phản ứng: Phản ứng acil hóa Friedel–Crafts được ứng dụng rộng rãi để tổng hợp các ceton hương phương trong kỹ nghệ. Tuy nhiên, xúc tác truyền thống cho hiệu suất tốt nhưng lại tạo ra nhiều chất thải sau phản ứng. Bên cạnh đó, khi dùng clorur nhôm làm xúc tác, phản ứng chỉ xảy ra trên tác chất có độ phản ứng cao nhưng lại không thân thiện với môi trường, thông thường dùng clorur acid (thông thường được điều chế từ acid carboxilic tương ứng và clorur thionil) .