tailieunhanh - Ứng dụng siêu âm trong cấp cứu

Nội dung bài viết trình bày về lịch sử siêu âm, những thuận lợi và khó khăn của siêu âm trong cấp cứu, các ứng dụng của siêu âm cấp cứu tại Bệnh viện Chợ Rẫy, thực trạng siêu âm cấp cứu hiện nay, các thành tựu đạt được tại Bệnh viện Chợ Rẫy và một số kiến nghị. | Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 2 * 2014 Tổng Quan ỨNG DỤNG SIÊU ÂM TRONG CẤP CỨU Tôn Thanh Trà*, Phạm Thị Ngọc Thảo** LỊCH SỬ SIÊU ÂM Siêu âm (Ultrasound), một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh ra đời từ những năm 1826 khi J. D. Colladon tìm ra nguyên lý hoạt động của chùm tia siêu âm để tìm tàu ngầm dưới đáy đại dương(4). Dựa vào nguyên lý phản hồi của chùm tia khi đi qua các tổ chức khác nhau được tiếp nhận, mã hóa và cho hình ảnh trên màn hình với sự hỗ trợ đắc lực của máy vi tính. Siêu âm được ứng dụng trong y học từ đầu thế kỷ 19 và được sử dụng rộng rãi từ 1940(4). Tuy nhiên, mãi đến năm 1994, Mateer và cộng sự mới có báo cáo đầu tiên về sử dụng siêu âm trong cấp cứu 3). Ở Việt Nam, từ năm 1984, tổ chức giúp đỡ Việt Nam của Đức (HAV) đã giúp đào tạo và cung cấp máy siêu âm đầu tiên. Kể từ đó, siêu âm được sử dụng rộng rãi trên lâm sàng. Siêu âm được ứng dụng tại khoa Cấp cứu bệnh viện Chợ Rẫy từ năm 1993 khi tổ chức JICA của Nhật Bản tiến hành đào tạo siêu âm cấp cứu và từ đó, máy siêu âm Toshiba 32 B với một đầu dò linear được trang bị cho Khoa Cấp cứu chỉ với mục tiêu ban đầu là phát hiện dịch tự do trong các khoang cơ thể ở bệnh nhân chấn thương. Ngày nay, với sự phát triển vượt bậc của công nghệ thông tin được ứng dụng vào trong siêu âm, siêu âm trở thành một công cụ không thể thiếu với các Bác sĩ lâm sàng và gần như trở thành ống nghe điện tử (Electric stethoscopy). Cùng với xu hướng đó, việc ứng dụng của siêu âm trong y học cấp cứu ngày càng rộng rãi. Hiệp hội cấp cứu của Úc và Hoa kỳ năm 2001 đã khuyến cáo việc sử dụng siêu âm trong cấp cứu được thực hiện bởi Bác sĩ cấp cứu trong một số tình huống lâm sàng như trả lời câu hỏi: Có dịch tự do trong ổ bụng không?, dịch tự do trong khoang màng phổi, màng ngoài tim không ? hay có phình động mạch chủ bụng không?(2). Năm 2006, hiệp hội cấp cứu Anh đưa ra chương trình huấn luyện siêu âm cho Bác sĩ cấp cứu cũng với mục tiêu phát hiện dịch tự do trong các khoang ở bệnh nhân chấn thương. Trong điều