tailieunhanh - Các chí sĩ Đông du Nam kỳ hoạt động ở Nhật Bản

Nói đến “Đông du” người ta nghĩ ngay đến Phan Bội Châu và các đồng chí của ông ở vùng Thanh Nghệ và Bắc Bộ. Thế nhưng thực ra phong trào Đông du lại thu hút thanh niên và các chí sĩ Nam Kỳ đông đảo hơn nhiều so với Bắc Kỳ và Trung Kỳ. Các chí sĩ Nam Kỳ tham gia Đông du rất hăng hái, nhiều người bị tù đày, có người hy sinh trong tù ngục hay ở những đất nước xa xôi. Những trí thức như Trần Chánh Chiếu, Nguyễn Thần Hiến, Trương Duy Toản, Nguyễn Háo Vĩnh rất nổi tiếng trong làng văn, làng báo Nam Kỳ, nhưng đồng thời cũng là những chí sĩ Đông du hàng đầu. Trong bài viết này chúng tôi thử tìm hiểu những chí sĩ Đông du Nam Kỳ nào đã từng đến Nhật Bản và những hoạt động của họ trước, trong và sau khi đến Nhật Bản, nhằm làm rõ hơn một vấn đề lịch sử còn ít được giới nghiên cứu quan tâm. | TAÏP CHÍ PHAÙT TRIEÅN KH&CN, TAÄP 15, SOÁ X1 2012 CÁC CHÍ SĨ ĐÔNG DU NAM KỲ HO T Đ NG NH T B N Đoàn Lê Giang Trư ng Đ i h c Khoa h c Xã h i & Nhân văn, ĐHQG-HCM TÓM T T: Nói ñ n “Đông du” ngư i ta nghĩ ngay ñ n Phan B i Châu và các ñ"ng chí c a ông vùng Thanh Ngh và B2c B . Th nhưng th c ra phong trào Đông du l i thu hút thanh niên và các chí sĩ Nam Kỳ ñông ñ o hơn nhi u so v i B2c Kỳ và Trung Kỳ. Các chí sĩ Nam Kỳ tham gia Đông du r t hăng hái, nhi u ngư i b tù ñày, có ngư i hy sinh trong tù ng c hay nh ng ñ t nư c xa xôi. Nh ng trí th$c như Tr n Chánh Chi u, Nguy n Th n Hi n, Trương Duy To n, Nguy n Háo Vĩnh r t n i ti ng trong làng văn, làng báo Nam Kỳ, nhưng ñ"ng th i cũng là nh ng chí sĩ Đông du hàng ñ u. Trong bài vi t này chúng tôi th tìm hi u nh ng chí sĩ Đông du Nam Kỳ nào ñã t#ng ñ n Nh t B n và nh ng ho t ñ ng c a h trư c, trong và sau khi ñ n Nh t B n, nh/m làm rõ hơn m t v n ñ l ch s còn ít ñư(c gi i nghiên c$u quan tâm. T khóa: Đông du Nam Kỳ, Nh t B n. 1. NAM KỲ TRONG PHONG TRÀO trong y. Bây gi n u ta tìm ñư c chính dòng Gia Long, ñ(t làm ĐÔNG DU Vào ñ u l n lư t các nhà nho tr. yêu nư c ñ u g(p nhau nư c ta r(t là nh tài l c Hu . Trong ñó cu c g(p g5 gi"a Phan B i Châu và Ti u La Nguy n minh ch , hi u tri u Nam Kỳ, t t $nh hư ng mau l m”(1) Đư c kích thích b i chi n th ng c a h$i quân Thành có ý nghĩa quan tr ng, có th nói nó ñã Nh t B$n trư c h$i quân Nga c$ng L" Thu n t o ra bư c ngo(t tư tư ng c a Phan B i Châu. thu c thành ph Đ i Liên năm 1904, các nhà Theo Phan B i Châu niên bi u thì c# Phan yêu nư c Vi t Nam b t ñ u có xu hư ng mu n ñã g(p c# Ti u La vào năm 1903 qua s gi i h c t p Nh t B$n. Cu c g(p g5 gi"a hai nhà thi u c a ông Nguy n Quýnh – dư ñ$ng c a yêu nư c Phan B i Châu và Nguy n Thành ñã phong trào Phan Đình Phùng. Ti u La ñã d2n t i vi c thành l p Duy tân h i, và chính hư ng Phan B i Châu ñ n Nam Kỳ cũng như Ti u La Nguy n Thành ñã g i ý cho Phan B i H i Duy tân v i minh ch là ngư i trong .