tailieunhanh - Giáo trình Giản yếu về từ vựng và ngữ nghĩa tiếng Việt: Phần 2

Tiếp nối phần 1 của cuốn sách Giản yếu về từ vựng và ngữ nghĩa tiếng Việt, trong phần 2 sẽ trình bày về hiện tượng đồng nghĩa, trái nghĩa, đồng âm; các lớp từ vựng; hệ thống Hán Việt và các từ vay mượn. phần 2 của cuốn sách. | Ch­¬ng IV HiÖn t­îng ®ång nghÜa, tr¸i nghÜa, ®ång ©m I Kh¸i qu¸t vÒ hiÖn t­îng ®ång nghÜa D­íi ®©y, chóng ta chØ tãm t¾t mét sè tri thøc vÒ hiÖn t­îng ®ång nghÜa nãi chung trong tÊt c¶ c¸c ng«n ng÷ ®Ó cã ®iÒu kiÖn chuyÓn nhanh sang hiÖn t­îng nµy trong tiÕng ViÖt. 1. §Þnh nghÜa Nãi mét c¸ch ®¬n gi¶n, tõ ®ång nghÜa lµ nh÷ng tõ ng÷ gièng nhau vÒ nghÜa, hoÆc nghÜa biÓu vËt, hoÆc nghÜa biÓu niÖm. Trong tõ vùng cña mét ng«n ng÷, th­êng cã nhiÒu tõ ng÷ ®ång nghÜa víi nhau, lËp thµnh nh÷ng lo¹t (nhãm, d·y) tõ ng÷ ®ång nghÜa. C¸c lo¹t tõ ®ång nghÜa th­êng n»m trong nh÷ng tr­êng nghÜa nhÊt ®Þnh. Trong mét tr­êng nghÜa l¹i cã nh÷ng "miÒn" kh¸c nhau; nghÜa vÒ "con ng­êi" miÒn cña "tay" nhiÒu tõ ng÷ h¬n miÒn cña "ch©n" (vÝ dô sè l­îng tõ ng÷ chØ h×nh d¸ng cña tay : bóp m¨ng, dïi ®ôc, chuèi m¾n,. nhiÒu, trong khi nh÷ng ng÷ riªng cho h×nh d¸ng cña "ch©n" hÇu nh­ kh«ng cã). Trong nh÷ng miÒn kh¸c nhau vÒ "mËt ®é" tõ ng÷ ®ã, cã nh÷ng miÒn nhiÒu tõ ®ång nghÜa h¬n miÒn kia. 2. Ph©n lo¹i §Ó cho tiÖn dïng, cã thÓ ph©n c¸c tõ ®ång nghÜa thµnh hai lo¹i : a) §ång nghÜa tuyÖt ®èi Nh÷ng tõ ®ång nghÜa kh«ng kh¸c nhau vÒ s¾c th¸i ý nghÜa biÓu c¶m hay biÓu niÖm, cã thÓ kh¸c nhau vÒ tÝnh ®Þa ph­¬ng, vÒ phong c¸ch. VÝ dô cã mang vµ cã bÇu ; sèt rÐt vµ ng· n­íc. b) §ång nghÜa kh¸c nhau vÒ s¾c th¸i ý nghÜa. Bao gåm: 72 §ång nghÜa kh¸c nhau vÒ s¾c th¸i biÓu c¶m §ång nghÜa kh¸c nhau vÒ s¾c th¸i ý nghÜa D­íi ®©y, qua ph©n tÝch c¸c tõ ng÷ ®ång nghÜa trong tiÕng ViÖt chóng ta sÏ hiÓu râ sù ph©n lo¹i nµy h¬n. II HiÖn t­îng ®ång nghÜa trong tiÕng ViÖt TiÕng ViÖt rÊt phong phó vÒ hiÖn t­îng ®ång nghÜa. D­íi ®©y lµ c¸c vÝ dô. Tõ ®ång nghÜa ë mét vµi miÒn trong tr­êng biÓu vËt vÒ con ng­êi. 1. TrÝ tuÖ, ho¹t ®éng, tÝnh chÊt cña trÝ tuÖ a) C¬ quan ho¹t ®éng nhËn thøc cña con ng­êi: ®Çu, n·o, ãc, ®Çu n·o, trÝ ãc, trÝ n·o, trÝ tuÖ, trÝ lùc, lÝ trÝ, c©n n·o,. b) Ho¹t ®éng nhËn thøc cña trÝ tuÖ : nghÜ, nghÜ ngîi, suy nghÜ,. nghiÒn ngÉm, ngÉm, gÉm, t­ duy,. suy, suy xÐt, suy t­,. xÐt, xÐt .