tailieunhanh - Biểu tượng Neak trong các ngôi chùa khmer ở Nam Bộ

Neak mang tính đa nghĩa, trong bài viết này để chỉ về rắn thần với một giá trị biểu tượng cao. Có khi nó đồng nhất với rồng, hoặc rắn thần Nāga nhưng đều có uy lực đặc biệt. Trong tôn giáo, tín ngưỡng, Neak mang quyền lực tối thượng, biểu tượng của sức mạnh vũ trụ (thiêng), của sự trường tồn và hạnh phúc. Đề tài Neak gắn nhiều với chùa Khmer Nam Bộ, nó đi cùng lịch sử và phần nào phản ánh tâm hồn của người dân. | Th ch Nam Ph ng: Bi u t ng Neak. BIỂU TƯỢNG NEAK TRONG CÁC NGÔI CHÙA KHMER Ở NAM BỘ 62 THS. TH CH NAM PH NG TÓM TẮT Neak mang tính đa nghĩa, trong bài viết này để chỉ về rắn thần với một giá trị biểu tượng cao. Có khi nó đồng nhất với rồng, hoặc rắn thần Nāga nhưng đều có uy lực đặc biệt. Trong tôn giáo, tín ngưỡng, Neak mang quyền lực tối thượng, biểu tượng của sức mạnh vũ trụ (thiêng), của sự trường tồn và hạnh phúc. Đề tài Neak gắn nhiều với chùa Khmer Nam Bộ, nó đi cùng lịch sử và phần nào phản ánh tâm hồn của người dân. Từ khóa: biểu tượng; Neak; rắn thần; vật tổ. ABSTRACT Neak has multi-meanings, and mentions this snake god with highly symbolic value. Sometimes it is seen as dragon or Nāga snake, but all have special power. In religion and belief, Neak has mighty power, the symbol of universe power, longevity and happiness. Neak topic mostly attaches to Southern Khmer people, and it goes along with history, reflect the mentality of the people. Key words: symbol; Neak; snake god; totem. T rong ngôn ngữ của người Khmer có 05 đối tượng được gọi là Neak (có cách ký âm, phát âm) tương đối giống nhau, nhưng nghĩa từ thì khác nhau hoàn toàn: - Neak: Là từ dùng để chỉ con vật giống với rắn được trang trí rất nhiều ở các ngôi chùa của người Khmer, được người Khmer gọi là rồng hay Nāga; - Neak (-ta) Dùng để chỉ một nhân vật siêu nhiên (Neak-ta phum/sroc = Thần trông giữ phum/sroc, Neak-ta tức = thần cai quản dưới nước (thủy tề, thủy thần, thủy tinh), Neak-ta phnum = thần cai quản trên vùng núi (thần núi, sơn tinh); - Neak: Là từ dùng để gọi chị dâu; - Neak: Là từ dùng để đếm số lượng người (muôi Neak = 1 người, pia Neak = 2 người, bây Neak = 3 người.); - Neak: Cũng là từ dùng để chỉ một người (không thể đếm) được kính trọng; Neak/rồng/Nāga (ở tầng nghĩa thứ nhất), một biểu tượng văn hóa tiêu biểu của người Khmer là đối tượng nghiên cứu mà tôi trình bày sau đây. Đối với người Khmer, Neak là cách chung nhất để gọi một con vật mang tính biểu tượng văn hóa hình .