tailieunhanh - Xóm ở làng quê Bắc Bộ qua các thời kỳ lịch sử

Xóm là một "phân thể" của làng, gắn chặt với sự tồn tại của làng, sản phẩm riêng có của nông thôn Việt Nam. Trải qua nhiều giai đoạn lịch sử, xóm có những thay đổi về chức năng để thích ứng với yêu cầu của giai đoạn đó. Trong giai đoạn xây dựng nông thôn mới và hội nhập quốc tế cũng đang đặt ra cho việc xác định những chức năng mới của xóm, để xóm mãi là bộ phận không thể tách rời của nông thôn Việt Nam. | Xóm ở làng quê Bắc Bộ qua các thời kỳ lịch sử XÓM Ở LÀNG QUÊ BẮC BỘ QUA CÁC THỜI KỲ LỊCH SỬ PHẠM XUÂN ĐẠI * Tóm tắt: Xóm là một "phân thể" của làng, gắn chặt với sự tồn tại của làng, sản phẩm riêng có của nông thôn Việt Nam. Trải qua nhiều giai đoạn lịch sử, xóm có những thay đổi về chức năng để thích ứng với yêu cầu của giai đoạn đó. Trong giai đoạn xây dựng nông thôn mới và hội nhập quốc tế cũng đang đặt ra cho việc xác định những chức năng mới của xóm, để xóm mãi là bộ phận không thể tách rời của nông thôn Việt Nam. Từ khóa: Xóm; Bắc Bộ; đổi mới; hợp tác hóa. Mở đầu Cho đến nay dù còn có nhiều ý kiến khác nhau về nông thôn nói chung và làng xã nói riêng, nhưng các ý kiến đều thống nhất với nhau ở chỗ: làng là sản phẩm riêng có của nông thôn Việt Nam và một đơn vị xã hội cơ bản tồn tại mãi cho đến trước cách mạng Tháng Tám. Theo nhà nghiên cứu văn hóa Lê Thị Chiêng, do trong ngôn ngữ Hán không có từ và không thể biểu đạt được tiếng “làng” cho nên khi đến Việt Nam, khái niệm “thôn” được thay thế cho khái niệm “làng”. Hai khái niệm này tồn tại song song cho đến tận ngày nay. Trong các làng, lại tồn tại một số “phân thể” (lời của nhà nghiên cứu dân tộc học Từ Chi) nhỏ nữa đó là các xóm, ngõ. Xóm gắn bó mật thiết với con người, là đơn vị xã hội mà con người tiếp xúc sau gia đình. Tên của xóm cũng thường dung dị, thường gắn với những đặc điểm cụ thể nào đó của xóm. Đã có nhiều nghiên cứu về làng, nhưng có lẽ nghiên cứu về xóm còn ở mức độ rất khiêm tốn. Nội dung của bài viết này tập trung vào hai yếu tố, đó là: đặc điểm cư trú và một số chức năng của xóm qua các thời kỳ lịch sử.(*) 1. Thời kỳ trước cách mạng Tháng Tám . Đặc điểm cư trú Trong lịch sử của mình, con người có hai hình thức cơ bản hình thành nên các cộng đồng dân cư: tập hợp trên cơ sở cùng địa bàn cư trú và tập hợp trên cơ sở quan hệ huyết thống. Xét theo quá trình lịch sử hình thành, có thể cộng đồng tập hợp trên cơ sở cùng địa bàn cư trú ra đời trước vì ý thức về huyết thống của con người (tức ý