tailieunhanh - Đặc trưng ngữ nghĩa của các đơn vị đơn tiết Hán Việt

Bài viết tập trung xem xét tính đặc thù của từ ngữ Hán Việt được thể hiện qua ngữ nghĩa của các đơn vị đơn tiết Hán Việt. Đây cũng là lí do chúng tôi gọi là “đặc trưng” và điều đó cũng có nghĩa rằng, chúng tôi không nhắc lại những đặc điểm ngữ nghĩa của đơn vị đơn tiết Hán Việt đã từng được nghiên cứu giống như mọi từ ngữ mượn khác vốn đã được nghiên cứu nhiều. | NGHIÊN CỨU ĐẶC TRƯNG NGỮ NGHĨA CỦA CÁC ĐƠN VỊ ĐƠN TIẾT HÁN VIỆT Nguyễn Văn Khang1,*, Nguyễn Hoàng Anh2 Viện Ngôn ngữ học, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Số 9 Kim Mã Thượng, Ba Đình, Hà Nội, Việt Nam 2 Khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Trung Quốc, Trường Đại học Ngoại ngữ, ĐHQGHN, Phạm Văn Đồng, Cầu Giấy, Hà Nội, Việt Nam 1 Nhận bài ngày 09 tháng 05 năm 2017 Chỉnh sửa ngày 16 tháng 07 năm 2017; Chấp nhận đăng ngày 28 tháng 07 năm 2017 Tóm tắt: Được du nhập bằng các con đường khác nhau, ở các thời kì khác nhau và được Việt hóa ở các mức độ khác nhau dưới tác động của bối cảnh ngôn ngữ-xã hội Việt Nam, các từ ngữ mượn Hán không chỉ nhiều về số lượng mà còn phong phú về chất lượng. Trong số các từ mượn Hán đó, đóng vai trò trung tâm là các từ ngữ Hán Việt. Nhờ có cách đọc Hán Việt được xây dựng trên cơ sở hệ thống ngữ âm tiếng Hán đời Đường, các từ ngữ Hán du nhập vào tiếng Việt một cách tương đối có hệ thống và theo đó, chúng cũng được Việt hóa có tính quy luật. Đây là đặc điểm làm nên tính đặc thù, riêng có của hiện tượng vay mượn từ ngữ. Trong bài viết này, chúng tôi tập trung xem xét tính đặc thù của từ ngữ Hán Việt được thể hiện qua ngữ nghĩa của các đơn vị đơn tiết Hán Việt. Đây cũng là lí do chúng tôi gọi là “đặc trưng” và điều đó cũng có nghĩa rằng, chúng tôi không nhắc lại những đặc điểm ngữ nghĩa của đơn vị đơn tiết Hán Việt đã từng được nghiên cứu giống như mọi từ ngữ mượn khác vốn đã được nghiên cứu nhiều.** Từ khoá: đặc trưng ngữ nghĩa, đơn vị đơn tiết Hán Việt, bối cảnh ngôn ngữ-xã hội 1. Những vấn đề chung 1) So với các từ ngữ mượn khác trong tiếng Việt như từ ngữ gốc Pháp trước đây và từ ngữ tiếng Anh hiện nay, từ ngữ mượn Hán luôn đóng một vai trò hết sức quan trọng đối với vốn từ tiếng Việt. Được du nhập bằng các con đường khác nhau, ở các thời kì khác nhau và được Việt hóa ở các mức độ khác nhau dưới tác động của bối cảnh ngôn ngữ-xã hội Việt Nam, các từ ngữ mượn Hán không chỉ nhiều về số lượng (chiếm trên 65% vốn từ tiếng Việt) mà còn phong phú về