tailieunhanh - Bản sắc xứ Thanh - nhìn từ cội nguồn văn hóa truyền thống

Tính bản sắc đó như những mã văn hóa đã và đang tạo nên sự cố kết cộng đồng trong suốt chiều dài lịch sử, đồng thời, đang tạo nên những sức bật mới và lộ diện cả những rào cản trong bối cảnh hội nhập sâu rộng hiện nay. Nhận diện sức mạnh và hạn chế sự cản trở của sức ỳ đang là vấn đề cần giải quyết đối với vấn đề bản sắc văn hóa vùng đang có xu hướng nổi lên hiện nay không chỉ ở xứ Thanh mà trên phạm vi toàn quốc. | Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 4(101) - 2016 NGÔN NGỮ - VĂN HỌC - VĂN HÓA Bản sắc xứ Thanh - nhìn từ cội nguồn văn hóa truyền thống Trần Thị An * Tóm tắt: Xứ Thanh là một tiểu vùng văn hóa với hai đặc điểm nổi trội là tính trung chuyển (xét từ góc độ địa lý, lịch sử, ngôn ngữ, văn hóa) và tính kết tinh (chủ yếu xét từ góc độ lịch sử, văn hóa, con người). Hai đặc điểm này tạo nên bản sắc của một địa linh đã hun đúc nên tài năng, ý chí của nhiều nhân kiệt trong nhiều giai đoạn của lịch sử dân tộc. Tính bản sắc đó như những mã văn hóa đã và đang tạo nên sự cố kết cộng đồng trong suốt chiều dài lịch sử, đồng thời, đang tạo nên những sức bật mới và lộ diện cả những rào cản trong bối cảnh hội nhập sâu rộng hiện nay. Nhận diện sức mạnh và hạn chế sự cản trở của sức ỳ đang là vấn đề cần giải quyết đối với vấn đề bản sắc văn hóa vùng đang có xu hướng nổi lên hiện nay không chỉ ở xứ Thanh mà trên phạm vi toàn quốc. Từ khóa: Bản sắc; văn hóa; truyền thống; hiện đại; Thanh Hóa; xứ Thanh. 1. Mở đầu Thanh Hóa xuất hiện với tên của một lộ vào đời Lý và được thành lập là đơn vị hành chính tỉnh năm 1841 (dưới thời Thiệu Trị, nhà Nguyễn) nhưng trong lịch sử lâu dài, xứ Thanh đã định hình và biết đến là một tiểu vùng văn hóa. Đã có nhiều công trình nghiên cứu phân tích về khía cạnh của bản sắc văn hóa xứ Thanh [3, 6, 8, 9, 14, 17]. Bài viết muốn khẳng định và tô đậm thêm một số đường viền để thấy sự hình thành tiểu vùng văn hóa bởi các điều kiện địa lý tự nhiên, các bối cảnh xã hội nhân văn và các cơ duyên lịch sử. Ở các yếu tố này, có thể thấy hai khía cạnh đặc trưng của vùng đất Thanh Hóa là tính trung chuyển và tính kết tinh từ đó, định hình những giá trị bền vững trong thời gian, kiến tạo nên bản sắc của vùng đất và con người nơi đây. 2. Tính chất của tiểu vùng văn hóa xứ Thanh . Tính trung chuyển Về địa lý, các nhà nghiên cứu đã chỉ ra 84 tính trung chuyển Bắc Bộ - Trung Bộ, núi đồng bằng - biển ở địa hình Thanh Hóa. Nhà địa lý học Lê Bá Thảo cho rằng, có ý kiến .